Μέσα στον Μάρτη  με απόφαση του υπουργείου Παιδείας 268 σχολεία από όλη την Ελλάδα και περίπου 7.000 μαθητές πρόκειται να συμμετάσχουν, για ακόμη μια φορά, στο διαγωνισμό PISA του ΟΟΣΑ.

Το πρόγραμμα PISA (Programme for International Student Assessment Πρόγραμμα Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών) εφαρμόζεται από το 2000 και επαναλαμβάνεται ανά τριετία, για την προώθηση της εκπαιδευτικής και οικονομικής πολιτικής του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης). Ο διαγωνισμός αφορά την εξέταση 15χρονων μαθητών σε παγκόσμιο επίπεδο στη γλώσσα, στα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες . Με βάση τον συγκεκριμένο διαγωνισμό διαμορφώνονται συγκεκριμένες λίστες ιεραρχικής κατάταξης των εθνικών εκπαιδευτικών συστημάτων και προωθούνται συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής μεταρρύθμισής τους.

Καμιά χώρα δεν μένει ανεπηρέαστη από τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού του ΟΟΣΑ. Στην πράξη, σχεδόν όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα …αποτυγχάνουν τελικά στον διαγωνισμό, ακόμη και αυτά που βρίσκονται στην κορυφή της λίστας, για τον απλό λόγο ότι δεν έχουν αυξήσει επαρκώς τις επιδόσεις τους σε σχέση με τον προηγούμενο διαγωνισμό. Ο διαγωνισμός κατασκευάζει μια πραγματικότητα μόνιμης ανεπάρκειας των εθνικών εκπαιδευτικών συστημάτων, που καθιστά αναγκαία την ανάληψη νέων μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών, με βάση τη γνωστή εκπαιδευτική εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ.

Αξίζει να σημειωθεί πως για να διατηρεί η χώρα μας το δικαίωμα συμμετοχής σ’ αυτόν τον, ανά τριετία, διαγωνισμό, πληρώνει περίπου 90.000€ το χρόνο (στοιχεία του 2009). Σ’ αυτά πρέπει να προστεθούν και οι δαπάνες (130.000€ επιπλέον τη χρονιά της διεξαγωγής) για τα διάφορα σεμινάρια, από τους εγχώριους διαφημιστές του PISA, με σκοπό τη διασπορά της καλής του φήμης και την ενίσχυση της τεχνοκρατικής αντίληψης για την εκπαίδευση.

Η Ελλάδα συνεισέφερε το 2014 το 1% του προϋπολογισμού του ΟΟΣΑ. Ο προϋπολογισμός αυτός ήταν 357.000.000€, οπότε δώσαμε 3.570.000€ (αναφέρεται στο επίσημο site του ΟΟΣΑ).

ΕΙΝΑΙ ΑΘΩΟ ΤΟ PISA;

Με τις εκπαιδευτικές δομές και το κόστος σε υλικούς και ανθρώπινους πόρους ασχολείται ο ΟΟΣΑ  και με το περιεχόμενο των σπουδών ο διαγωνισμός PISA

Πρόκειται για έναν διαγωνισμό, που είναι κομμένος στα μέτρα του ΟΟΣΑ και  υπηρετεί τις αρχές του.

Την εφαρμογή των πολιτικών προτάσεων του ΟΟΣΑ στην Εκπαίδευση τη νιώσαμε καλά τα τελευταία χρόνια: οι συγχωνεύσεις σχολείων, η αύξηση ωραρίου, η γνωστή κακόφημη «αξιολόγηση» για την κατηγοριοποίηση σχολείων και εκπαιδευτικών, η μισθολογική καθήλωση , οι απολύσεις, για να γίνουμε (τάχα) πιο «ανταγωνιστικοί», είναι δικής του έμπνευσης. Όλα τα δικαιώματα που χάσαμε σ’ αυτό το χρονικό διάστημα, τόσο οι εκπαιδευτικοί, όσο και όλοι οι εργαζόμενοι, περιέχονταν στις οδηγίες του ΟΟΣΑ και των ακριβοπληρωμένων συμβούλων του.

Ο διαγωνισμός PISA, αποτελεί προέκταση αυτής της λογικής, έρχεται να συμπληρώσει την παρέμβαση του ΟΟΣΑ και να την κάνει σχεδόν ολοκληρωτική, αφού στόχο έχει να παρέμβει ευθέως στο περιεχόμενο των σχολικών προγραμμάτων.

 Επιχειρεί με όχημα τα πορίσματά του (μέσα από τον έλεγχο των αναγνωστικών, μαθηματικών και φυσικών ικανοτήτων των μαθητών) να προσανατολίσει την σχολική εκπαίδευση σε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση.

Στην πράξη οι στόχοι του προωθούν αντί της γνώσης τη δεξιότητα. Για να «πάει καλά» μια χώρα στο διαγωνισμό πρέπει οι μαθητές της να έχουν αντιμετωπίσει τη Γλώσσα σχεδόν αποκλειστικά ως εργαλείο επικοινωνίας, να έχουν διδαχτεί από τα Μαθηματικά κυρίως μεθόδους επίλυσης πρακτικών προβλημάτων, ενώ στις Φυσικές επιστήμες να μην έχουν εμβαθύνει στο γιατί αλλά στο πώς.

 Έτσι, το εκπαιδευτικό σύστημα θα πρέπει, προσαρμοζόμενο στους στόχους του προγράμματος, να «προπονεί» τους μαθητές σε τέτοιου είδους θέματα αντί να τους διδάσκει, να τους καταρτίζει αντί να τους εκπαιδεύει.

Έτσι εξασφαλίζεται η πλήρης υποταγή όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων σε μια  λογική που θυμίζει σε μεγάλο βαθμό τη αντίστοιχη μέτρηση της ανταγωνιστικότητας στο πεδίο της οικονομίας.

Πίσω από τη σοβαροφανή και επιστημονικοφανή μεθοδολογία του διαγωνισμού προβάλλει ένα  ανταγωνιστικό αγοραίο πρότυπο που «νομιμοποιεί» την κατηγοριοποίηση και την ταξική διαφοροποίηση των σχολείων .

  Ο στόχος για το «μέγιστο κέρδος με το ελάχιστο κόστος», μεταφράζεται για την εκπαίδευση ως «μικρότερες δαπάνες για αποφοίτους, που θα μπορούν να εξυπηρετούν την οικονομία, με τους χαμηλότερους δυνατό μισθούς» και εκπαιδευτικούς, που θα αξιολογούνται και θα πληρώνονται με βάση «τα επιτεύγματα» των μαθητών τους. 

 Αυτή είναι η ουσία της στόχευσης και πρόκειται για τη «λεπτομέρεια» που επιμελώς αποκρύπτεται πίσω από την «αθώα» φρασεολογία.

Ας μην ξεχνάμε ότι από τους διαμορφωτές της πολιτικής, από τα μέσα ενημέρωσης και από παράγοντες που επηρεάζουν την κοινή γνώμη τα αποτελέσματα της Έκθεσης PISA χρησιμοποιούνται ως η επαρκής απόδειξη της αποτυχίας των εκπαιδευτικών συστημάτων. Μάλιστα, συμβαίνει το εξής παράδοξο: Στις χώρες όπου οι μαθητές καταγράφουν υψηλές επιδόσεις η κυρίαρχη πολιτική συγχαίρει τον εαυτό της και πιστώνεται με μια αποτελεσματική εκπαιδευτική πολιτική. Στις χώρες με χαμηλότερα επιτεύγματα, η κυρίαρχη πολιτική κατηγορεί ευθέως τους εκπαιδευτικούς για την κακή απόδοση!!!

Γνωρίζουμε πως το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν είναι αυτό που θα θέλαμε για τα παιδιά μας. Γνωρίζουμε πως τα σχολεία μας ασφυκτιούν από την έλλειψη πόρων και έχουν τραυματιστεί βαριά όλες οι εκπαιδευτικές βαθμίδες από τις καταστροφικές πολιτικές, ιδιαίτερα την τελευταία οκταετία. Αποτελεί χρέος μας η αντιστροφή της φθίνουσας πορείας της εκπαίδευσης.

Θεωρούμε όμως ότι οδηγός στην προσπάθεια για βελτίωση της εκπαίδευσης δεν μπορεί να είναι οι κατευθύνσεις του ΟΟΣΑ και γενικότερα η φιλοσοφία και οι επιδιώξεις των δυνάμεων της αγοράς, αλλά η ανάγκη για τη διαμόρφωσης μιας ευρύτερης μορφωτικής πολιτικής, που θα στοχεύει στην πολιτιστική ενδυνάμωση και τη μορφωτική χειραφέτηση όλων των παιδιών και ιδιαίτερα των παιδιών των λαϊκών στρωμάτων και της εργατικής τάξης. 

Ο ΟΟΣΑ υπηρετεί το χθες των κοινωνικών και εκπαιδευτικών ανισοτήτων. Η εκπαίδευση οφείλει να υπηρετεί το μέλλον της συλλογικής χειραφέτησης. Ο PISA μας υποδεικνύει μάλλον τι πρέπει να αποφύγουμε, παρά τι πρέπει να επιλέξουμε.

Σ’ αυτή την κατεύθυνση πρέπει να αξιοποιηθούν και οι τεκμηριωμένες θέσεις και προτάσεις του εκπαιδευτικού κινήματος, που συμβαδίζουν με τις ανάγκες και τα οράματα του λαού μας.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, θεωρούμε ότι η Ελλάδα πρέπει να αποχωρήσει άμεσα από τον διαγωνισμό PISA και να πάψει να παρέχει οποιοδήποτε στοιχείο στη γραφειοκρατία του ΟΟΣΑ.

Απέναντι στον διαγωνισμό οφείλουν να τοποθετηθούν άμεσα οι ομοσπονδίες των εκπαιδευτικών, καθώς η εναντίωση στον διαγωνισμό συνδέεται με την πάλη για το δημόσιο σχολείο. Η ΟΛΜΕ, σε ανακοίνωσή της, το Δεκέμβρη του 2013, τοποθετήθηκε αρνητικά απέναντι στον διαγωνισμό PISA και στη χρήση των αποτελεσμάτων των μαθητών μας, τόσο απ’ τους ιθύνοντες, όσο και από τα ΜΜΕ, ως εργαλεία δυσφήμισης του έργου του εκπαιδευτικού και του Δημόσιου σχολείου. Το ίδιο οφείλει να κάνει και τώρα ζητώντας από το υπουργείο την ακύρωση της συμμετοχής των σχολείων μας στο διαγωνισμό. Ο διαγωνισμός δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί στα κρυφά, αποτελεί σημείο κομβικής αντιπαράθεσης στο πεδίο του σχολείου.

Καλούμε τους/ τις συναδέλφους/ ισσες να μην συναινέσουν στον διαγωνισμό.

Η μόρφωση της νέας γενιάς είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση για την αφήσουμε στον ΟΟΣΑ και τους εγχώριους υπαλλήλους του !

Για το ΔΣ

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ                                    Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

Γιάννης Λαθήρας                                  Νίκος Παλάντζας