Με μεγάλη χαρά ανακοινώνουμε την έκδοση των τεσσάρων πανόδετων τόμων για τα 100 χρόνια της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδας.

Τον Φεβρουάριο του 2020 η ΔΟΕ ανέθεσε την έρευνα και τη συγγραφή της εκατοντάχρονης ζωής της σε τέσσερις πανεπιστημιακούς, τον Σήφη Μπουζάκη ως συντονιστή, τον Δημήτρη Χαραλάμπους, τον Χρήστο Τζήκα και τον Γιάννη Μπέτσα. Και οι τέσσερίς μας, καθώς αφιερώσαμε το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής μας ζωής στην εκπαίδευση των δασκάλων και διδασκαλισσών, υπηρετώντας σε διάφορα Παιδαγωγικά Τμήματα, αρνηθήκαμε κάθε αμοιβή. Ο κάθε ένας μας ανέλαβε να ερευνήσει και να συγγράψει μια συγκεκριμένη περίοδο του βίου και της δράσης της ΔΟΕ.

Τη συγγραφική ομάδα πλαισίωσε και μια βοηθητική ερευνητική ομάδα από άξιους και προσοντούχους εκπαιδευτικούς: τον Κώστα Ανθόπουλο, τον Τριαντάφυλλο Δούκα, την Ευαγγελία Κανταρτζή, την Αιμιλία Κοκονάκη, την Τάνια Κολυμπάρη, τον Δημήτρη Κορομπόκη, τη Μαρία Ματούση, τον Παρασκευά Μεϊμέτη, τη Ζέτα Παπανδρέου, τον Παναγιώτη Παπαδούρη, την Αθανασία Πολυζοπούλου, την Περσεφόνη Σιμενή, την Αναστασία Τσιομπάνου και τον Ιωάννη Χαραλαμπόπουλο.

Καθοριστική ήταν και η βοήθεια που μας προσέφερε καθ’ όλη τη διάρκεια της έρευνας και συγγραφής η γραμματεία της ΔΟΕ και, πιο συγκεκριμένα, η Μαρία Καζαντζή και η Άννα Κυριαζή. Εξίσου καθοριστική για το άψογο εκδοτικό αποτέλεσμα ήταν και η συμβολή των τυπογράφων Σπύρου Παπαναγιώτου και Χαράλαμπου Σολδάτου.

Η συγγραφική ομάδα θερμά ευχαριστεί όλες και όλους τους παραπάνω, που συνέβαλαν χωρίς φειδώ στην ολοκλήρωση του ερευνητικού αυτού προγράμματος.

Το όλο εγχείρημα αποδείχθηκε δύσκολο και πολύπλοκο και το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας και συγγραφής πραγματοποιήθηκε μέσα στην περίοδο της πανδημίας. Παρ’ όλα αυτά, με σκληρή και υπερεντατική εργασία καταφέραμε να υλοποιήσουμε το έργο, το οποίο φέρει τον τίτλο:

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΑΔΑΣ 1922-2022. ΕΝΑΣ ΑΙΩΝΑΣ ΑΓΩΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ, ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Οι τόμοι αφιερώνονται αυτονόητα στον διδασκαλικό κόσμο της χώρας, με μια αναφορά, αντλημένη από ένα λόγο του υφυπουργού Παιδείας της κυβέρνησης της Ένωσης Κέντρου, Λουκή Ακρίτα, προς την ΛΣτ’ Γενική Συνέλευση της ΔΟΕ το 1964: «Είσθε ο νους, η καρδιά και το αίσθημα της Πατρίδας».

Το αποτέλεσμα του μόχθου μας είναι το ακόλουθο:

Τόμος Α’, Χρήστος Τζήκας, σύνολο σελίδων 682.

Στον Α’ τόμο παρουσιάζεται η ίδρυση και η λειτουργία της Ομοσπονδίας, από το 1922 έως το 1949. Η Διδασκαλική Ομοσπονδία, από την ίδρυσή της, βάσισε τον αγώνα της σε δύο πυλώνες: στη γενίκευση και τη βελτίωση της λαϊκής εκπαίδευσης και στην επιστημονική, οικονομική και κοινωνική αναβάθμιση των δασκάλων. Την περίοδο του Μεσοπολέμου γνώρισε επιτυχίες, αποτυχίες και διαιρέσεις και κατά περιόδους συγκρούσθηκε ή συμπορεύτηκε με το κράτος, ανάλογα με τους εσωτερικούς συσχετισμούς, που αντανακλούσαν τις κοινωνικές και πολιτικές αντιπαραθέσεις της εποχής. Οι κυβερνήσεις ήθελαν το δάσκαλο ταυτισμένο με το κράτος, γι’ αυτό απέλυσαν και καθαίρεσαν τα διαφωνούντα ΔΣ, εδίωξαν ποικιλοτρόπως τα αγωνιστικά μέλη της Ομοσπονδίας και, τέλος, την διέλυσαν. Στην Κατοχή και στην πρώτη μετακατοχική περίοδο η παράνομη και η ημιπαράνομη Ομοσπονδία διαμόρφωσαν ιδανικά για την εκπαίδευση και τον δάσκαλο που απηχούσαν τα αντιστασιακά ιδανικά για κοινωνία ισότητας και δικαιοσύνης. Με τη γενίκευση του Εμφυλίου επεκράτησαν συντηρητικές Διοικήσεις που συμβιβάσθηκαν με τις επιλογές και την ιδεολογία του εμφυλιακού κράτους, αλλά αγωνίσθηκαν για τη βελτίωση της οικονομικής και κοινωνικής θέσης του δασκάλου.

Τόμος Β’, Γιάννης Μπέτσας, σύνολο σελίδων 633.

Στον Β’ τόμο μελετάται η λειτουργία της ΔΟΕ από το 1950 έως την πτώση της δικτατορίας. Η πορεία της ΔΟΕ στη μεταπολεμική περίοδο αντανακλά τη βασική διαιρετική τομή της εθνικοφροσύνης στην ελληνική κοινωνία και συναρτάται ευθέως από τις τεχνολογίες εξουσίας που εγκαθιδρύθηκαν στο μετεμφυλιακό κράτος. Η Ομοσπονδία δεν αποτέλεσε εξαίρεση στην εξαρτημένη διαδρομή του συνδικαλιστικού κινήματος, ενώ οι προτεραιότητες και οι μορφές της δραστηριοποίησής της οφείλουν να γίνουν κατανοητές σε σχέση με τη φύση του κρατικού κορπορατισμού και το έδαφος στο οποίο αυτός ευδοκίμησε, τον κρατικό αυταρχισμό της περιόδου. Παράλληλα, σαφή οργανωτικά και ιδεολογικά χαρακτηριστικά της ΔΟΕ σε συνδυασμό με τις κρατικές πολιτικές για την εκπαίδευση, το ειδικό πεδίο αναφοράς της, συνετέλεσαν στην περιορισμένη αποτελεσματικότητά της ως προς την ικανοποίηση πάγιων επαγγελματικών και εκπαιδευτικών αιτημάτων του κλάδου.

Τόμος Γ’, Σήφης Μπουζάκης, σύνολο σελίδων 598.

Στον Γ’ τόμο καταγράφεται και σχολιάζεται η ιστορία της ΔΟΕ κατά την 25ετία 1974-2000. Στο πρώτο, κοινό με τους συνεργάτες, εισαγωγικό κεφάλαιο, παρουσιάζονται θέματα που αφορούν στη σκοποθεσία, τη μεθοδολογία, τα ερωτήματα, την επισκόπηση βιβλιογραφίας και το θεωρητικό πλαίσιο. Το δεύτερο κεφάλαιο αναφέρεται στο ιδεολογικο-πολιτικό, οικονομικό και εκπαιδευτικό πλαίσιο-συγκείμενο της 25ετίας, ενώ το τρίτο είναι αφιερωμένο στην εσωτερική λειτουργία της ΔΟΕ. Στο τέταρτο κεφάλαιο καταγράφονται οι θέσεις της ΔΟΕ για επαγγελματικά, εκπαιδευτικά και εθνικά θέματα, στο πέμπτο οι δράσεις και συνεργασίες της ΔΟΕ και στο έκτο παρουσιάζονται και αναλύονται η εκπαιδευτική πολιτική και οι συγκρούσεις της ΔΟΕ με το κράτος. Ο τόμος κλείνει με την εξαγωγή συμπερασμάτων, την ερμηνεία των ευρημάτων, ένα Παράρτημα με πίνακες και τη βιβλιογραφία-αρθρογραφία.

Τόμος Δ’, Δημήτρης Φ. Χαραλάμπους, σύνολο σελίδων 664.

Στον Δ’ τόμο μελετάται η λειτουργία της ΔΟΕ από το 2000 έως το 2022. Κατά την περίοδο αυτή, η ΔΟΕ διεκδίκησε επαγγελματικά και εκπαιδευτικά αιτήματα σε ένα δύσκολο περιβάλλον. Παρά την ύπαρξη σχετικής οικονομικής ευημερίας κατά την περίοδο 2000-2010, οι κυβερνήσεις της περιόδου δεν ανταποκρίθηκαν στα αιτήματά της, γεγονός που οδήγησε τον Σεπτέμβριο και Οκτώβριο του 2006 στη μεγαλύτερη απεργιακή έκρηξη στην ιστορία του κλάδου. Κατά την περίοδο 2010-2022 η κοινωνικο-οικονομική και υγειονομική κρίση, όχι μόνο θα εκμηδενίσουν τις πιθανότητες υλοποίησης των αιτημάτων της ΔΟΕ, αλλά οι εκπαιδευτικοί θα υποστούν τη δραστική περικοπή των μισθών τους και θα βιώσουν την επιδείνωση των γενικότερων όρων εργασίας τους. Η πλέον σημαντική κατάκτηση της περιόδου 2000-2022 είναι η καθιέρωση της υποχρεωτικής δίχρονης προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης, ενώ η μεγαλύτερη απώλεια είναι η κατάργηση των Διδασκαλείων και της Μετεκπαίδευσης.

Κλείνοντας αυτό το σημείωμα, εκ μέρους όλης της ερευνητικής-συγγραφικής ομάδας, εκφράζουμε τις θερμότατές μας ευχαριστίες προς τον πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου της ΔΟΕ, Θανάση Κικινή και όλα τα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων της ΔΟΕ της περιόδου της έρευνάς μας, πρώην στελέχη της ΔΟΕ, τους νυν και τους πρώην αιρετούς, χωρίς τη βοήθεια των οποίων θα ήταν αδύνατη η περάτωση της ερευνητικής μας προσπάθειας. Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλουμε στο Διοικητικό Συμβούλιο της Οργάνωσης το οποίο έλαβε την απόφαση για την υλοποίηση αυτού του ερευνητικού προγράμματος και την κάλυψη του μεγάλου οικονομικού κόστους και της έρευνας και της έκδοσης των τεσσάρων καλαίσθητων τόμων.

Η συγγραφική ομάδα

Σήφης Μπουζάκης, Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών

Δημήτρης Χαραλάμπους, Καθηγητής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Χρήστος Τζήκας, π. Αναπληρωτής Καθηγητής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Γιάννης Μπέτσας, Αναπληρωτής Καθηγητής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Πηγή:www.alfavita.gr