Μια πολύ ξεχωριστή κιβωτός πνεύματος φυλάσσεται στα υπόγεια της κεντρικής βιβλιοθήκης του μεγαλύτερου πανεπιστημίου της χώρας. Αλήθεια: πόσοι από εσάς γνωρίζετε ότι στη Θεσσαλονίκη φυλάσσονται ένα από τα καλύτερα διατηρημένα αντίτυπα της Χάρτας του Ρήγα, ένας από τους κώδικες του Ιουστινιανού, ο αυθεντικός κατάλογος των αγροτικών συνεταιρισμών που ήρθαν στη Βόρεια Ελλάδα από τη Σμύρνη, αλλά και ένα εξαιρετικά σπάνιο, επιχρυσωμένο βιβλίο για την ιστορία των Ιεροσολύμων Μάλλον ελάχιστοι όπως κι εμείς, πριν κάνουμε αυτό το ρεπορτάζ. Αυτή η κιβωτός σπάνιων εκ δόσεων υπάρχει και βρίσκεται στην κεντρική βιβλιοθήκη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης (ΑΠθ).

ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Η Χάρτα του Ρήγα στο Αριστοτέλειο συγκαταλέγεται μεταξύ των τριών πλέον καλοδιατηρημένων Χαρτών στην Ελλάδα, μαζί με εκείνες της Γενναδίου και της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Είναι ένα απο τα 17 αντίγραφα που έχουν πιστοποιηθεί και είναι καταγεγραμμένα στο υπουργείο Πολιτισμού , εξηγεί, μιλώντας στις Ε , ο Αντώνης Σαραγιώτης, υπεύθυνος Ψηφιοποίησης Υλικού στην κεντρική βιβλιοθήκη του ΑΠΘ. Κι επειδή, αν δεν παινέσεις το σπίτι σου, θα πέσει να σε πλακώσει, αξίζει να αναφέρουμε ότι η δική μας Χάρτα θεωρείται συλλεκτική, καθώς έχει έρθει από την Αίγυπτο: αποτελείται από δώδεκα φύλλα, καθένα ξεχωριστά τοποθετημένο μέσα σε ειδικό κουτί. Συνολικά, η έκταση της Χάρτας είναι 2,50 επί 3 μέτρα και είναι ίσως η μόνη στην ελληνική γλώσσα, που είναι ψηφιοποιημένη.

ΧΡΥΣΑ ΚΕΙΜΗΛΙΑ (ΟΝΟΜΑ ΚΑΙ ΠΡΑΜΑ...)

Το παλαιότερο βιβλίο της βιβλιοθήκης μιλά για την ιστορία των Ιεροσολύμων: βρίσκεται σε εξαιρετική κατάσταση και είναι επιχρυσωμένο , εξηγεί στις Ε ο βιβλιοθηκονόμος Νίκος Παλικισιάνος. Η έκδοση είναι γραμμένη στα Λατινικά, με τίτλο De origine et co n uersatione bonoru m Regum & laude Ciuitatis Hie rosolymae: cum exhortatio n e eiusdem recuperand a e που στα Ελληνικά σημαίνει, κατά προσέγγιση, Περί της αυθεντικής ομιλίας για τον καλό βασιλιά και για την Ιουδαϊκή Πόλη των Ιεροσολύμων: όταν η ίδια, έπειτα από μάχη, ανακτήθηκε .

Πρόκειται για μια ιστορική μελέτη τής Ιερουσαλήμ, η οποία φέρεται να προπαγανδίζει την ενοποίηση της Ευρώπης κατά του Ισλάμ, υπό την αιγίδα του Μαξιμιλιανού Α' της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Συγγραφέας της είναι ο Brant Sebastian, ενώ το βιβλίο εκδόθηκε από τον Johann Bergmann von Olpe στο τυπογραφείο Opera & Impensa, την In Μαρτίου του 1495, στη Βασιλεία. Όσον αφορά τον νομικό τομέα, στα πολύτιμα αποκτήματα της βιβλιοθήκης του ΑΠΘ συγκαταλέγεται ένας παλαιός κώδικας του Ιουστινιανού, ο περίφημος Codex Iustinianus , γραμμένος στα Λατινικά. Το πρωτότυπο είχε γραφεί από τον συνεργάτη του Ιουστινιανού Τριβωνιανό, το 529 μ.Χ., ενώ το συγκεκριμένο αντίτυπο εκδόθηκε το 1548, στο Λονδίνο, από τον εκδοτικό οίκο Apud Hugonem a porta.

ΖΩΣΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

Μεταξύ των ανεκτίμητων έντυπων κειμηλίων της βιβλιοθήκης του ΑΠΘ περιλαμβάνεται, ακόμη, ο αυθεντικός κα τάλογος των αγροτικών συνεταιρισμών που έφτασαν στη Βόρεια Ελλάδα από τη Σμύρνη, αμέσως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, στον οποίο και αυτό είναι το σημαντικότερο έχει καταγραφεί το γενεαλογικό δέντρο καθενός από εκείνους που αναφέρονται σ' αυτόν. Μάλιστα, πρόκειται για ένα ντοκουμέντο που έχει τραβήξει το ενδιαφέρον του Κέντρου Μικρασιάτικων Ερευνών, το οποίο το θεωρεί ιδιαιτέρως πολύτιμο και, γι' αυτό, το έχει ζητήσει για να το μελετήσει. Πρώτος πυρήνας της βιβλιοθήκης ήταν τα βιβλία του Ελληνικού επί Τουρκοκρατίας Γυμνασίου Θεσσαλονίκης κυρίως παλιές εκδόσεις κλασσικών κειμένων και τα βιβλία του Διδασκαλείου Αρρένων, μια συλλογή με βιβλία κυρίως ιστορικά και περιηγητικά, συγκροτημένη από την προσωρινή κυβέρνηση Θεσσαλονίκης κατά τον Α' παγκόσμιο πόλεμο , εξηγεί, μιλώντας στις Ε , η νομικός, φιλόλογος και βιβλιοθηκονόμος Μαρία Γιαγκούδη. Στη συνέχεια, η βιβλιοθήκη του ΑΠΘ εμπλουτίστηκε με τα βιβλία της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Αθηνών, ενώ αργότερα ο Κ. Κωνσταντινίδης, εκ Τραπεζούντας, δώρισε τα βιβλία που είχε συγκεντρώσει και προόριζε για τη βιβλιοθήκη του Τραπεζουντίου Φροντιστηρίου απο στολή που ματαιώθηκε λόγω της Μικρασιατικής Καταστροφής του 1922 . 

ΤΟ ΥΛΙΚΟ της βιβλιοθήκης είτε έχει αγοραστεί από το πανεπιστήμιο είτε έχει μισθωθεί ενίοτε, δε, αποτελεί δωρεά προηγούμενων κατόχων ή συγγενών τους. Για παράδειγμα, οι συλλογές τού Κονδύλη δωρήθηκαν (μετά θάνατον) από την αδελφή του, Μέλπω Κονδύλη: πρόκειται για συνολικά 5.000 τόμους και φωτοτυπημένο υλικό που είχε συλλέξει από επιτόπιες έρευνες στην Ευρώπη, άρθρα εφημερίδων κοκ. Αλλες δωρεές στη βιβλιοθήκη αποτελούν εκείνες του Ελευθερόπουλου, του Καλλιγά, του Κωνσταντινίδη, του Πολίτη, του Τριανταφυλλίδη και του Τρικόγλου, ενώ περίοπτη θέση κατέχουν η Συλλογή Μακεδονίας, συλλογές από τον 18ο και τον 19ο αιώνα, τα ιστορικά αρχεία του Economist και των Financial Times (που έχουν αγοραστεί από το ΑΠθ), αναγνωστικά από το 1920, βιβλία από την Εθνική Βιβλιοθήκη του Πόντου Κυριακίδης , εφημερίδες με αρχαιολογική θεματολογία από το 1832 έως το 1932, ελληνικές εφημερίδες του 19ου και του 20ού αιώνα, άρθρα, θεατρικά προγράμματα, μουσικά αρχεία των Μάντακα, Χατζημιχαήλ και Φλώρου, καθώς και φωτογραφικό υλικό παραδοσιακής τέχνης από τον 18ο έως τον 20ό αιώνα.

Αξια αναφοράς είναι και κάποια από τα χειρόγραφα που βρίσκονται στον χώρο, όπως εκείνα από τη συλλογή του Νικόλαου Πολίτη (σε πάπυρο, περγαμηνή και χαρτί, με φιλοσοφικό, θεολογικό και μουσικό περιεχόμενο, από τον 19ο και τον 20ό αιώνα). Στην κεντρική βιβλιοθήκη του ΑΠ0 βρήκαν στέγη ακόμη και χειρόγραφα άγνωστων συγγραφέων, που χρονολογούνται μεταξύ του 15ου και του 17ου αιώνα: κατασχέθηκαν από την αστυνομία τη δεκαετία του 1970 και παραδόθηκαν στο Αριστοτέλειο. Συνολικά, οι τίτλοι βιβλίων της βιβλιοθήκης αγγίζουν το ένα εκατομμύριο, η ακριβής καταμέτρησή τους ωστόσο παραμένει δύσκολο εγχείρημα, καθώς ο αριθμός τους μεταβάλλεται διαρκώς. Η συλλογή των σπανίων αριθμεί 4.369 τόμους και βρίσκεται αποθηκευμένη σε ειδικό χώρο, με ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες (σταθερή θερμοκρασία και αυξημένη προστασία από την υγρασία).

Τα βιβλία είναι ταξινομημένα κατά περιόδους. Τα παλαιότερα βιβλία είναι κυρίως θεολογικού και νομικού περιεχομένου, αλλά και εκείνα των περιηγητών.

ΔΕΙ ΔΗ ΧΡΗΜΑΤΩΝ...

Σημαντικό τμήμα του όγκου των βιβλίων και του εν γένει υλικού που φυλάσσεται στην κεντρική βιβλιοθήκη του ΑΠ0 έχε ψηφιοποιηθεί κυρίως αρχεία ταξιδιωτικά και υλικό περιηγητών που σχετίζεται με τη χώρα μας. Για την ολοκλήρωση του έργου, ωστόσο, χρειάζονται περισσότερα κονδύλια και, προς το παρόν το γραφείο Ψηφιοποίησης Υλικού αναμένει σανίδα σωτηρίας από το ΕΣΠΑ ώστε να μπορέσει να ψηφιοποιήσει, τουλάχιστον, όλα τα σπάνια ελληνόγλωσσα βιβλία. Οι ενδιαφερόμενοι γι' αυτόν τον σπάνιο θησαυρό μπορούν να έχουν πρόσβαση στο υλικό ανά πάσα στιγμή, ακόμη κ από το σπίτι τους (πληκτρολογώνται στη διεύθυνση http: digital.lib.auth.g ln el).

Όσοι, πάλι, θέλετε να δανειστείτε βιβλίο με τον κλασσικό , πατροπαράδοτο τρόπο, καλό είναι να γνωρίζετε ότι ο εκδόσεις από το 1931 και μετά δανείζονται κανονικά, ενώ οι παλαιότερες είναι διαθέσιμες μόνο για επιτόπια χρήση από το κοινό, στον χώρο της βιβλιοθήκης. Τα βιβλία δανείζονται κατά την κοινή πρακτική, με την επίδειξη αστυνομικής ταυτότητας και μι καταγραφή τους στον σχετικό κατάλογο. 

Πηγή: ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗΣ