Μια επιπλέον βάρδια των Ζοντερκομάντο προστέθηκε. Παρ’ όλα αυτά, δεν ήταν αρκετή. Τουλάχιστον 400 Έλληνες από τη μεταγωγή της Κέρκυρας και της Αθήνας διατάχθηκαν να ενσωματωθούν στο Ζοντερκομάντο. Τότε, κάτι πραγματικά ασυνήθιστο συνέβη. Αυτοί οι 400 έδειξαν ότι, παρά τα συρματοπλέγματα και τα μαστιγώματα, δεν ήταν δούλοι αλλά ανθρώπινα όντα. Με σπάνια αξιοπρέπεια, οι Έλληνες αρνήθηκαν να σκοτώσουν τους Ούγγρους! Δήλωσαν ότι προτιμούσαν να πεθάνουν πρώτα οι ίδιοι. Δυστυχώς, αυτό και έγινε. Οι Γερμανοί το φρόντισαν. Αλλά τι μάθημα θάρρους και χαρακτήρα είχαν δώσει αυτοί οι Έλληνες αγρότες. Είναι κρίμα που ο κόσμος δεν γνωρίζει περισσότερα γι’ αυτούς!»

Το απόσπασμα προέρχεται από το βιβλίο «Πέντε καμινάδες» (Five Chimneys),της Olga Lengyel, μίας Εβραίας από την Ουγγαρία που επέζησε από το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Η Lengyel, μόνη επιζήσασα μεταξύ των μελών της οικογένειάς της που οδηγήθηκαν εκεί, περιγράφει με δέος το ψυχικό σθένος Ελλήνων που αντίκρυσε στο Άουσβιτς, και οι οποίοι αρνήθηκαν να λάβουν μέρος στη θηριωδία, την οποία εν τέλει οι ίδιοι υπέστησαν. Μετά τον πόλεμο, η Lengyel εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ, όπου και ίδρυσε Βιβλιοθήκη Μνήμης, με αποστολή την ενεργό εκπαίδευση των μελλοντικών γενεών αναφορικά με το Ολοκαύτωμα, άλλες γενοκτονίες, καθώς και με τη σημασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Έγινε για εκείνη σκοπός ζωής οι επόμενες γενεές να γνωρίσουν τις φρικαλεότητες του Άουσβιτς, ώστε καμία κοινωνία να μην ξαναέρθει αντιμέτωπη με κάτι παρόμοιο.

Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, αναγνωρίζοντας τη σημασία της εκπαίδευσης για το Ολοκαύτωμα, υπέγραψε το 2018 Μνημόνιο Συνεργασίας με το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδας και το Ινστιτούτο «Olga Lengyel», μέσω του οποίου παρέχονται υποτροφίες σε 10 σχολεία που πραγματοποιούν εκπαιδευτικά προγράμματα για το Ολοκαύτωμα, προκειμένου να καλυφθούν σχετικές υλικοτεχνικές ανάγκες. Επιπλέον, με την υποστήριξη της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων, πραγματοποιούνται επιμορφωτικά σεμινάρια σε εκπαιδευτικούς για τη διδασκαλία του Ολοκαυτώματος, ενώ το βιβλίο της «Πέντε καμινάδες» μεταφράζεται στα Ελληνικά και θα διανεμηθεί δωρεάν στους δεκάδες εκπαιδευτικούς μας, που συμμετέχουν στα εκπαιδευτικά αυτά σεμινάρια.

Στους 400 εκείνους Έλληνες διδάξαντες αξιοπρέπεια και θάρρος, στους 60.000 Έλληνες Εβραίους, αλλά και στα εκατομμύρια ανθρώπων που εξοντώθηκαν συνολικά από το ναζιστικό καθεστώς, οφείλουμε όλες οι επόμενες γενεές να αποτίουμε φόρο τιμής. Με όπλο μας τη γνώση, διασφαλίζοντας την ιστορική μνήμη και την ενδελεχή μελέτη και διδασκαλία των γεγονότων, ώστε να μη μείνει ποτέ ξανά καμία χαραμάδα ανοιχτή, που θα επιτρέψει την αναβίωση του φασισμού, του ναζισμού, του αντισημιτισμού, της μισαλλοδοξίας. «Πρέπει να αποτρέψουμε να επαναληφθούν παρόμοιες φρικαλεότητες. Οι άνθρωποι πρέπει να ενώνονται τη στιγμή που υπάρχει κίνδυνος. Όταν κινδυνεύει μία ομάδα, κινδυνεύουμε όλοι μας». Olga Lengyel. Εις μνήμην.