Τι πρέπει να ξέρουν όσοι φοιτούν σήμερα στο λύκειο και αγωνιούν για το μέλλον τους όσο πλησιάζει η δοκιμασία των πανελλαδικών εξετάσεων.

Ποιες θα είναι οι εξελίξεις στην τεχνολογία, στην οικονομία , στις αλυσίδες εφοδιασμού, στην κυβερνοασφάλεια, στο περιβάλλον και στη γεωργία;

Σύμφωνα με το Έθνος, στην έρευνα γίνεται μια προσπάθεια παρουσίασης και αξιολόγησης των παραγόντων που επηρεάζουν τις επαγγελματικές προοπτικές της νέας γενιάς έως το 2035 και συντάχθηκε από την επιστημονική ομάδα της labora η οποία αποτελείται από τους Κωνσταντίνο Κότιο, Δημήτρη Μπαρλάκα και Γιώργο Γατούδη.

Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση-Δεξιότητες σε έναν αυτοματοποιημένο κόσμο

Οι ειδικοί λένε ότι ζούμε στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η τεχνολογία ευρύτερα αποτελούν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας, δίνοντας στην ανθρωπότητα μια μοναδική ευκαιρία να επανασχεδιάσει την αλυσίδα: παραγωγή, μεταφορά – παράδοση, κατανάλωση. Αυτό θα τονώσει την παραγωγικότητα και την ανάπτυξη, και θα δημιουργήσει νέες συνθήκες για τους εργαζόμενους, την κοινωνία και το περιβάλλον. Η έρευνα της Deloitte («2021 Deloitte: Putting digital at the heart of strategy») δείχνει ότι οι «ψηφιακά ώριμες εταιρείες» (εταιρείες όπου η ψηφιακή στρατηγική και η υποδομή είναι ενσωματωμένες σε όλους τους τομείς τους), είναι πιο ανθεκτικές και ευέλικτες σε μια κρίση και αποδίδουν καλύτερα οικονομικά. Μέσω των επενδύσεων στον ψηφιακό μετασχηματισμό, οι επιχειρήσεις μπορούν να θέσουν τα θεμέλια για μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα σε μελλοντικές κρίσεις. Παρακάτω παραθέτουμε τους κύριους τομείς στους οποίους θα πρέπει να γίνουν επενδύσεις, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (World Economic Forum, «The Devos Agenda 2021», «The Devos Agenda 2022», «Global Risks Report 2022», «The Future of Jobs Report 2020»).

Έχει γίνει σίγουρα αντιληπτό πως η επόμενη γενιά συνδεσιμότητας είναι το 5G. Σύμφωνα με στοιχεία που αναφέρονται στην έκθεση «5G Outlook Series: Enabling Inclusive Long-term Opportunities» ένα ανοιχτό δίκτυο 5G, ασύρματο, θα προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες εργασίας και μάθησης και θα δημιουργήσει ένα ποικιλόμορφο και ψηφιακά ευέλικτο παγκόσμιο εργατικό δυναμικό. Το δίκτυο 5G είναι ζωτικής σημασίας για την παροχή πρόσβασης σε κάθε σημείο της γης, και ικανό να υποστηρίξει την εξ αποστάσεως εργασία και μάθηση. Αυτός ο τύπος συνδεσιμότητας θα δημιουργήσει καλύτερες οικονομικές ευκαιρίες και ασφάλεια εργασίας, θα παρέχει ακαδημαϊκή υποστήριξη στους φοιτητές και θα αναζωογονήσει τις τοπικές επιχειρήσεις. Επίσης ανοίγει την πόρτα σε νέες καινοτόμες τεχνολογίες, όπως αυτόνομα οχήματα, ενεργειακά αποδοτικές πόλεις και έξυπνα συστήματα γεωργίας.

Αλυσίδες εφοδιασμού

Σύμφωνα με έρευνα της McKinsey («The coronavirus effect on global economic sentiment») τον Οκτώβριο του 2021, η δυσλειτουργία και η αναταραχή της εφοδιαστικής αλυσίδας αποτελεί ίσως την μεγαλύτερη απειλή για την ανάπτυξη τόσο των εταιριών όσο και των κρατικών οικονομιών, μεγαλύτερη ακόμα και από την πανδημία, τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού, τη γεωπολιτική αστάθεια και τις εσωτερικές συγκρούσεις. Χρησιμοποιώντας τις εξελίξεις στην τεχνολογία, όπως αυτοματοποιημένα συστήματα και γνώσεις βάσεων δεδομένων, οι εταιρίες εκσυγχρονίζουν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους ώστε να είναι ανθεκτικότερες. Για παράδειγμα, η τεχνολογία Blockchain μπορεί να προσφέρει διάφορα οφέλη όπως έξυπνα συμβόλαια (Smart contracts), τα οποία εκτελούνται αυτοματοποιημένα και άμεσα, real-time πληροφόρηση για την διάθεση των εμπορευμάτων, ασφαλή βάση δεδομένων (Data Base) για χρήση ή αποθήκευση, χρηματοοικονομικές συναλλαγές σε δευτερόλεπτα χωρίς μεσάζοντες κ.ά.. Χρησιμοποιώντας την τεχνολογία για τη βελτίωση των αλυσίδων εφοδιασμού, οι εταιρείες μπορούν να συνεχίσουν να εξυπηρετούν τους πελάτες τους, να απασχολούν το προσωπικό τους και να αναπτύσσουν την επιχείρησή τους.

Κυβερνοασφάλεια

Καθώς το διαδικτυακό έγκλημα αναμένεται να κοστίσει στον κόσμο 10,5 τρισεκατομμύρια ετησίως έως το 2025, σύμφωνα με την έκθεση «2021 Report: Cyberwarfare In The C-Suite της Cybersecurity Ventures», οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί πρέπει να βλέπουν την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο ως αναπόσπαστο μέρος των στρατηγικών ψηφιακού μετασχηματισμού τους. Καινοτόμες τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η μηχανική μάθηση μπορούν να βοηθήσουν τους οργανισμούς να προβλέψουν τις απειλές για την ασφάλεια πριν αυτές συμβούν. Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται πως η κυβερνοασφάλεια αποτελεί πλέον προτεραιότητα καθώς έχουν ήδη σημειωθεί μεγάλες επενδύσεις παγκοσμίως.

Περιβαλλοντική και οικολογική κατάρρευση: Απειλές και ευκαιρίες στον κόσμο της εργασίας

Η κλιματική αλλαγή και η κρίση της βιοποικιλότητας έχουν τεράστιες επιπτώσεις στην μελλοντική αγορά εργασίας. Η κλιματική αλλαγή χαρακτηρίζεται κυρίως από την υπερθέρμανση του πλανήτη και της ατμόσφαιρας, η οποία προκαλείται σε μεγάλο βαθμό από την καύση ορυκτών καυσίμων, συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου, του άνθρακα και του φυσικού αερίου. Η κρίση βιοποικιλότητας, είναι η απώλεια τεράστιων πληθυσμών φυτών και ζώωνλόγω των επιπτώσεων της ανθρώπινης δραστηριότητας, που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στον αφανισμό ορισμένων ειδών. Σύμφωνα με την Έκθεση «WWF Living Planet Report 2020» υπήρξε μείωση 68% στους πληθυσμούς των θηλαστικών, των πτηνών, των αμφιβίων, των ερπετών και των ψαριών συγκριτικά με το 1970.

Μερικοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ζούμε την 6η μαζική εξαφάνιση. Όπως είναι λογικό σοβαρές είναι και οι επιπτώσεις για το είδος μας, καθώς ήδη είναι έντονα τα προβλήματα στον πρωτογενή τομέα παραγωγής (ανάγκες για περισσότερα τρόφιμα, έλλειψη πρώτων υλών και πόρων, έλλειψη καλλιεργήσιμων εδαφών κ.ά.). Τα οικοσυστήματα είναι τόσο στενά συνδεδεμένα που οι επιπτώσεις σε ένα είδος επηρεάζουν τη ζωή σε ολόκληρο τον πλανήτη. Από τη μια αντιλαμβανόμαστε πως η περιβαλλοντική κρίση αποτελεί μία υπαρξιακή απειλή για όλους μας, από την άλλη όμως είναι μια ευκαιρία μελλοντικής απασχόλησης, λόγω της παγκόσμιας προσπάθειας για την αντιμετώπισή της. Κατά τη ΔΟΕ (Διεθνής Οργάνωση Εργασίας, International Labour Organization, «World Employment and Social Outlook 2022», «World Employment and Social Outlook – Greening with jobs») οι ευκαιρίες για θέσεις εργασίας το 2035 χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:

1. Ενεργειακή βιωσιμότητα

Προκειμένου να αποφευχθεί η καταστροφική κλιματική κατάρρευση, θα πρέπει έως το 2050 να σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε ορυκτά καύσιμα (η καύση τους προκαλεί τεράστιες εκπομπές άνθρακα στην ατμόσφαιρα), όπως περιγράφει αναλυτικά η έκθεση της Διεθνής Οργάνωσης Ενέργειας (International Energy Agency), «Net Zero by 2050». Εναλλακτική λύση αποτελούν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η αιολική και η ηλιακή ενέργεια. Η μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δημιουργεί τεράστιες δυνατότητες για ανάπτυξη θέσεων εργασίας σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με τη ΔΟΕ η απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα θα μπορούσε να οδηγήσει στην δημιουργία 18 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας παγκοσμίως. Οι πόλεις συμβάλλουν σημαντικά στην κλιματική αλλαγή παρόλο που αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 2% της συνολικής επιφάνειας της Γης. Σύμφωνα με μελέτη του UN Habitat (Πρόγραμμα Ανθρωπίνων Οικισμών των Ηνωμένων Εθνών) οι πόλεις καταναλώνουν το 78 % της παγκόσμιας ενέργειας και παράγουν περισσότερο από το 60% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Συμμαχία για Κτίρια και Κατασκευές (The Global Alliance for Buildings and Construction, «The Global Status Report (GSR)»), το 28% των παγκόσμιων εκπομπών CO2 προέρχεται από κτιριακές κατασκευαστικές και λειτουργικές διεργασίες. Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Πράσινων Κτιρίων (The World Green Building Council) εκτιμά ότι κάθε κτίριο στον πλανήτη πρέπει να έχει «καθαρό μηδέν άνθρακα» (μηδενικές εκπομπές άνθρακα) μέχρι το 2050 για να διατηρηθεί η υπερθέρμανση του πλανήτη κάτω από τους 1,5°C, ωστόσο σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα λιγότερο από το 1% των κτηρίων παγκοσμίως πληροί την συγκεκριμένη προϋπόθεση. Σύμφωνα με τα παραπάνω γίνεται κατανοητό πως η ανάγκη για διαφοροποίηση του τρόπου με τον οποίο σχεδιάζουμε, κατασκευάζουμε και λειτουργούμε τα κτίρια είναι άμεση.

2. Κυκλική οικονομία

Η κυκλική οικονομία, βασίζεται στην χρήση υλικών με κυκλικό τρόπο με βάση την αρχή: παραγωγή – χρήση – επαναχρησιμοποίηση. Επί του παρόντος ζούμε μια «γραμμική οικονομία» όπου τα αγαθά παράγονται, χρησιμοποιούνται και απορρίπτονται με αποτέλεσμα την αύξηση των αποβλήτων και τον περιορισμό των φυσικών πόρων. Ο κόσμος πρέπει να κινηθεί προς μια κυκλική οικονομία, επειδή η χρήση των πόρων έχει τριπλασιαστεί από το 1970 και θα μπορούσε να διπλασιαστεί ξανά έως το 2050 («The circular economy action agenda»), εάν συνεχίσουμε να εργαζόμαστε με τον ίδιο τρόπο. Η Διεθνής Επιτροπή Πόρων («International Resource Panel, Building Resilient Societies after the Covid-19 Pandemic») διαπίστωσε ότι η πιο βιώσιμη χρήση υλικών και ενέργειας μπορεί να εξοικονομήσει από 2,55 έως 3,26 τρισεκατομμύρια ευρώ ανά έτος στην παγκόσμια οικονομία την επόμενη δεκαετία, δημιουργώντας παράλληλα 9 με 25 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Σύμφωνα με μελέτη που κυκλοφόρησε η Material Economics («The Circular Economy – a Powerful Force for Climate Mitigation»), η μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μπορεί να αντιμετωπίσει το 55% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ενώ το υπόλοιπο 45%, μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο αλλάζοντας τον τρόπο που φτιάχνουμε και χρησιμοποιούμε προϊόντα και τρόφιμα. Σε ένα υποθετικό σενάριο κυκλικής οικονομίας μόνο για πέντε βασικούς τομείς, τσιμέντο, αλουμίνιο, χάλυβα, πλαστικά και τρόφιμα, θα μπορούσαμε να μειώσουμε τις εκπομπές CO2 κατά 3,6 δισεκατομμύρια τόνους ετησίως έως το 2050.

3. Γεωργία

Ο τομέας της γεωργίας έχει πολλαπλές επιπτώσεις στο περιβάλλον, στο κλίμα και στην ανθρώπινη υγεία. Οι μη βιώσιμες γεωργικές πρακτικές οδηγούν στη ρύπανση του εδάφους, των υδάτων, της ατμόσφαιρας και των τροφίμων καθώς και στην υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων. Σύμφωνα και πάλι με τη ΔΟΕ (Διεθνής Οργάνωση Εργασίας, International Labour Organization), η ανάπτυξη της πράσινης οικονομίας προϋποθέτει πως η γεωργία διατήρησης και η βιολογική γεωργία αντικαθιστούν την παραδοσιακή βιομηχανική γεωργία σε μια προσπάθεια να προστατευτεί η φύση. Οι διατροφικές συνήθειες των ανθρώπων επίσης αλλάζουν, καθώς μειώνεται η κατανάλωση κρέατος, ενώ γίνεται επιτακτική η ανάγκη νέων γεωργικών τεχνικών, μεθόδων και τεχνολογιών όπως η κάθετη γεωργία, η υδροπονία, η αεροπονία κ.ά..

Επαγγέλματα με την μεγαλύτερη ζήτηση το 2035

Μερικά από τα επαγγέλματα που είναι πιθανό να έχουν αυξημένη ζήτηση έως το 2035 είναι: