"Οι εκπαιδευτικοί θεσμοί και οι λειτουργίες τους αλλάζουν με πολύ αργούς ρυθμούς. Σε ένα βαθμό ο συντηρητισμός αυτός είναι θετικός, γιατί αποθαρρύνει την πιστή αντιγραφή πρακτικών της μόδας, ενώ ενθαρρύνει τους διδάσκοντες να οικοδομούν πάνω σε δοκιμασμένες και αυθεντικές μεθόδους. Όμως ο υπέρμετρος συντηρητισμός μπορεί να γίνει υπερβολικός πολλές φορές."
Τα παραπάνω προέρχονται από την ομιλία του Αμερικανού καθηγητή Howard Gardner κατά την αναγόρευση του σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών το 2009.
Ο Gardner είναι ερευνητής, καθηγητής Ιατρικής και Νευρολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βοστόνης, καθηγητής μάθησης στο Πανεπιστήμιο του Harvard, γνωστικός και αναπτυξιακός ψυχολόγος, ενώ θεωρείται ο πατέρας της θεωρίας της πολλαπλής νοημοσύνης, μία θεωρία η οποία άλλαξε τον χάρτη της εκπαίδευσης σε παγκόσμιο επίπεδο.
Στη συνέχεια της ομιλίας του ανέφερε μια αποκαλυπτική εμπειρία που είχε στην Κίνα πριν αρκετά χρόνια.
"Ήμουν προσκεκλημένος να παρακολουθήσω ένα μάθημα ψυχολογίας πανεπιστημιακού επιπέδου και συγκλονίστηκα όταν ανακάλυψα πως η τάξη αποτελείτο αποκλειστικά από φοιτητές που απλώς αναπαρήγαγαν αυτολεξεί τα κείμενα του βιβλίου.
Στη συνέχεια, με τον μεταφραστή δίπλα μου, συμμετείχα σε μια δεκάλεπτη συζήτηση με την διδάσκουσα. Έδωσα έμφαση στο γεγονός ότι αφού όλοι οι φοιτητές ήξεραν απέξω την ύλη, θα ήταν πολύ πιο παραγωγικό να θέσω ερωτήματα για περαιτέρω μελέτη ή να ζητήσω από τους φοιτητές να αξιοποιήσουν το απομνημονευμένο υλικό με σκοπό να αναδείξουν παραπλήσια ή νέα φαινόμενα.
Η διδάσκουσα δεν πείστηκε ούτε στο ελάχιστο. Πράγματι, έπειτα από ανταλλαγή απόψεων, η διδάσκουσα τελικά διέκοψε τη συζήτηση δηλώνοντας: Εμείς εδώ κάνουμε τα πράγματα με αυτόν τον τρόπο τόσα πολλά χρόνια, επομένως γνωρίζουμε πως αυτό είναι το σωστό.
Αξιοποιώντας την εμπειρία της ιστορίας αυτής μπορούμε να ανατρέξουμε σε πολλές περιόδους στο παρελθόν, όπου η εκπαίδευση έχει διέλθει σε θεμελιώδεις αλλαγές. Ίσως, οι πιο σημαντικές συνέβησαν κατά τη διάρκεια των κλασικών χρόνων, όταν η γραφή έγινε κοινή πρακτική, καθώς και στη διάρκεια της Αναγέννησης με την εμφάνιση της τυπογραφίας.
Επίσης καθοριστικοί περίοδοι αλλαγής σχετίζονται με την έναρξη της δημόσιας εκπαίδευσης και με την δέσμευση για παροχή εκπαίδευσης σε όλους, ανεξάρτητα από φύλο, κοινωνική τάξη ή εθνότητα
Στην αρχή του 21ου αιώνα ζούμε σε ανάλογες εποχές. Οι δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης απαιτούν πολύ μεγάλες αλλαγές σε όλες τους τομείς της ζωής μας, όπως στην αυξανόμενη επίδραση και εξάρτηση των ανθρώπων από την επιστήμη και την τεχνολογία, την πληθώρα της διατιθέμενης πληροφορίας που παράγεται και διακινείται, την σύγκλιση των πολιτισμών με οικονομικούς και κοινωνικούς όρους και την αδιάκοπη διακίνηση και ανάμειξη ανθρώπων με διαφορετικά υπόβαθρα και φιλοδοξίες."
Η αναγκαιότητα για ευημερία ως άτομα και ως κοινωνία, αλλά και η ίδια η επιβίωση μας ως είδος, καθιστά την εκπαίδευση αγαθό υψίστης σημασίας που λαμβάνει χώρα σε κάθε έκφανση της κοινωνικής και επαγγελματικής ζωής μας και η οποία θα πρέπει να συνεχίζεται καθόλη τη διάρκεια της παραγωγικής ζωής ενός ατόμου.
Στη συνέχεια της εισήγησης του ο Gardner παρουσίασε τις προτάσεις του για τους 5 τύπους του νου (five minds for the future), παραθέτοντας τα χαρακτηριστικά αυτών των τύπων, τις διαφορές τους και τον τρόπο με τον οποίο η εκπαίδευση μπορεί να διαμορφώσει.
α) ο επιστημονικός νους (disciplined mind) που είναι απαραίτητο να έχει ένα άτομο για να κατακτήσει έναν κλάδο ή μια επιστήμη και απαιτεί συνδυασμό γνώσης και σκέψης, όπως για παράδειγμα οι Φυσικές Επιστήμες, τα Μαθηματικά, η Ιστορία κ.α. για να μπορεί να σκέφτεται επιστημονικά και να επεξεργάζεται σχετικά δεδομένα.
β) ο συνθετικός νους (synthesizing mind), ο οποίος έχει σχέση με την ικανότητα του ατόμου να εντάσσει, να ενοποιεί και να συνθέτει διαφορετικούς τομείς και απόψεις για τη συγκρότηση της γνώσης.
γ) ο δημιουργικός νους (creative mind), που αναφέρεται στην ικανότητα του ατόμου να αναδεικνύει και να ανακαλύπτει νέα προβλήματα, ερωτήματα και φαινόμενα.
δ) ο νους που σέβεται τον συνάνθρωπο (the respectful mind), ο οποίος σχετίζεται με την ικανότητα ενσυναίσθησης του ατόμου απέναντι στους συνανθρώπους του και την εκτίμηση της διαφορετικότητάς τους
ε) ο ηθικός νους (ethnical mind), που αφορά την ικανότητα του ατόμου να εφαρμόζει τις αρχές του ενάρετου βίου, να συμμετέχει ως υπεύθυνος πολίτης στα κοινά και να αναλαμβάνει τις συνέπειες των πράξεών του.
Πηγή: Gardner, H. (2007) Five minds for the future. Boston, Harvard Business School Press
Φλουρής Γ. (2020) Πολλαπλή Νοημοσύνη και Εκπαίδευση.
*Μαθηματικός Συγγραφέας
Πηγή: alfavita.gr