Ο Καζαντζίδης μπορεί να περιμένει. Το νέο κύμα Ελλήνων μεταναστών που ευελπιστεί να υποδεχθεί στις όχθες της η Γερμανία δεν μοιάζει με τους ανειδίκευτους Gastarbeiter της δεκαετίας του ’60, τουλάχιστον όχι ως προς το μορφωτικό επίπεδο. Η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης αναζητεί επιστήμονες από όλο τον κόσμο, τη στιγμή που σημαντικός αριθμός Γερμανών με υψηλά προσόντα εγκαταλείπει τη χώρα.

«Εχουμε τεράστιες ελλείψεις», είπε στο περιοδικό Spiegel ο Λαρς Φουνκ, στέλεχος της Ενωσης Γερμανών Μηχανικών, εκτιμώντας ότι η χώρα χρειάζεται 73.000 μηχανικούς όλων των ειδικοτήτων. Από την Ελλάδα, οι Γερμανοί αναζητούν κυρίως, αλλά όχι αποκλειστικά γιατρούς. «Στην Ελλάδα πρόκειται λιγότερο για μηχανικούς και περισσότερο για γιατρούς. Υπάρχει ενδιαφέρον από την πλευρά των Ελλήνων γιατρών, γιατί στην Ελλάδα ο χρόνος αναμονής για την ειδικότητα είναι μεγάλος. Εδώ μπορούν να ολοκληρώσουν την ειδικότητα σε τέσσερα ή πέντε χρόνια και παράλληλα να εργάζονται σε κλινικές», είπε στην εφημερίδα Die Welt η Μόνικα Φαρνχάγκεν, διευθύντρια του τμήματος θέσεων εργασίας εξωτερικού του γερμανικού Γραφείου Εργασίας. Oι Ελληνες γιατροί συνιστούν ήδη τη δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα ξένων γιατρών στη Γερμανία, μετά τους Αυστριακούς.

Με τον αέρα που της δίνει η κρίση της ευρωπαϊκής περιφέρειας και η άνθηση της γερμανικής οικονομίας, η Φαρνχάγκεν θέτει για κάθε χώρα της Ευρώπης και έναν στόχο. Από την Πορτογαλία θα επιθυμούσε νοσηλευτικό προσωπικό, από τη Βουλγαρία και την Κροατία μηχανικούς, γιατρούς και νοσηλευτές, από την Πολωνία μηχανικούς και τεχνικό προσωπικό, ενώ από την Ισπανία μηχανικούς ηλεκτρονικών υπολογιστών. Παράλληλα σχεδιάζει την προσέλκυση επιστημόνων και από την Ινδονησία και το Βιετνάμ, όπου υπάρχει ισχυρή πολιτική βούληση των κυβερνήσεων. Για να διευκολύνει την κατάσταση, στα τέλη Ιουνίου η γερμανική κυβέρνηση σταμάτησε να απαιτεί από τους εκτός Ε.Ε. επίδοξους μετανάστες το δυσεύρετο πιστοποιητικό που απεδείκνυε ότι δεν υπάρχει διαθέσιμος Γερμανός ή υπήκοος Ε.Ε. για την θέση εργασίας που επιθυμούν.

Ομως πολλά εμπόδια παραμένουν. Οι καλογυαλισμένες εκστρατείες προσέλκυσης ξένου εργατικού δυναμικού υψηλών δυνατοτήτων παρουσιάζουν ως απλά τα γραφειοκρατικά προβλήματα αναγνώρισης των τίτλων σπουδών του εξωτερικού, που ταλανίζουν πολλούς πτυχιούχους οι οποίοι έχουν μεταναστεύσει στη Γερμανία και εργάζονται σε θέσεις άσχετες με τα προσόντα τους. Οι διαφορές στο ισχύον καθεστώς από ομοσπονδιακό κρατίδιο σε ομοσπονδιακό κρατίδιο είναι τεράστιες. Ερευνα του ινστιτούτου ΙΑΒ δείχνει ότι στη Γερμανία, ξένοι επιστήμονες με υψηλά προσόντα έχουν χειρότερη επαγγελματική εξέλιξη, όχι μόνο σε σχέση με Γερμανούς που διαθέτουν ανάλογα προσόντα, αλλά και με Γερμανούς που διαθέτουν λιγότερα προσόντα.

Ιδιαίτερα δραματική είναι η κατάσταση στον τομέα της εκπαίδευσης, ακόμη και αν πρόκειται για καθηγητές φυσικομαθηματικής. «Οι άνδρες εργάζονται συχνά ως φύλακες και οι γυναίκες ως ταμίες στα Lidl», λέει στην εφημερίδα Taz η Γερμανορωσίδα Ιρίνα Χέρμαν, που ήταν δασκάλα στη Ρωσία, αλλά χρειάστηκε να σπουδάσει εξαρχής για να της επιτραπεί να διδάξει στο Βερολίνο. Τώρα συμβουλεύει ανθρώπους που αντιμετωπίζουν τις δικές της δυσκολίες «Κυριαρχεί η πικρία και η απογοήτευση», λέει. Μελέτη των Εγκλμαν και Μίλερ για τον κλάδο της εκπαίδευσης αναφέρει ότι σε πολλά ομοσπονδιακά κρατίδια, σοβαρές δυσκολίες αντιμετωπίζουν και υπήκοοι χωρών της Ε.Ε.

Τα πράγματα είναι πιο εύκολα για όσους διαθέτουν αποδεδειγμένη επάρκεια στη γερμανική γλώσσα (Kleines Deutsches Sprachdiplom). Η Φαρνχάγκεν παραδέχθηκε ότι και οι μορφωμένοι επίδοξοι μετανάστες μπορεί να προσκρούσουν στους γερμανικούς πολιτισμικούς φραγμούς. «Δεν αρκεί να έχουμε ελκυστικές εταιρείες και προϊόντα. Ολόκληρη η κοινωνία πρέπει να είναι προετοιμασμένη να υποδεχθεί και να ενσωματώσει ανθρώπους από άλλες κουλτούρες» είπε.

Αν βέβαια η κουλτούρα συμβαίνει να είναι αραβική ή τουρκική, οι δυσκολίες είναι συχνά αποκαρδιωτικές, ακόμη και για όσους έχουν ως μητρική γλώσσα τα γερμανικά και διαθέτουν υψηλού επιπέδου σπουδές στη Γερμανία. Το ένα τρίτο των ακαδημαϊκών τουρκικής καταγωγής, μεγάλο ποσοστό των οποίων έχει γεννηθεί στη Γερμανία, επιθυμούν να εγκαταλείψουν τη χώρα.

Η κατά Τίλο Ζαρατσίν κατηγοριοποίηση των ξένων ανάλογα με το ποιους θα πρέπει να υποδέχεται η Γερμανία, η οποία έχει κάνει τη ζωή δύσκολη ακόμη και στους πιο ικανούς Τούρκους και Αραβες, επιφυλάσσει καλή «κατάταξη» στους Ελληνες, που χαρακτηρίζονται άξιοι και επιθυμητοί. Ομως το αμφιλεγόμενο βιβλίο του Ζαρατσίν είχε κυκλοφορήσει προτού αρχίσουν σύσσωμα τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης να λοιδωρούν τους Ελληνες.

Παραδόξως, αυτοί που αισθάνονται περισσότερο διωγμένοι από τη Γερμανία είναι οι ίδιοι οι Γερμανοί επιστήμονες, που μεταναστεύουν μαζικά στην Ελβετία και τις ΗΠΑ σε αναζήτηση καλύτερων αμοιβών. Το 2009 οι μετανάστες από τη Γερμανία ήταν 13.000 περισσότεροι από τους μετανάστες προς τη Γερμανία.