«Η ισχύς εν τη ενώσει» είναι η φιλοσοφία της ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας για τον σχεδιασμό του νέου χωροταξικού χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η σχετική συζήτηση θα αρχίσει από την επόμενη ακαδημαϊκή χρονιά, καθώς, σύμφωνα με τον προγραμματισμό του υπουργείου, θα προηγηθεί η ψήφιση (από την Ολομέλεια της Βουλής και όχι από θερινό τμήμα) του νομοσχεδίου για τον νέο νόμο-πλαίσιο λειτουργίας των πανεπιστημίων και ΤΕΙ.

Αλλωστε, θεωρείται ότι η νέα δομή λειτουργίας των ΑΕΙ θα συμβάλει ώστε η Ελλάδα να περάσει σε μια νέα εποχή, με λιγότερα και καλύτερα οργανωμένα ΑΕΙ. Για παράδειγμα, η δημιουργία περιφερειακού συντονιστικού συμβουλίου για τα ιδρύματα (πανεπιστήμια -ΤΕΙ) κάθε περιφέρειας θα μπορούσε να συντονίσει τη συνεργασία τους, με επόμενο πιθανό βήμα τη συγχώνευσή τους.

Από την πλευρά των ιδρυμάτων, τα πανεπιστήμια τηρούν σκληρή στάση στην προοπτική καταργήσεων. «Δεν συζητούμε την προοπτική του κλεισίματος ιδρυμάτων», ανέφερε στην «Κ» ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και πρόεδρος της συνόδου πρυτάνεων κ. Θεόδωρος Παπαθεοδώρου.

Από την άλλη, οι εκπρόσωποι των ΤΕΙ θεωρούν ότι «είναι νωρίς να μιλάμε για συγχωνεύσεις πριν εξετάσουμε τις στρεβλώσεις όχι μόνο στα ΤΕΙ αλλά και τα πανεπιστήμια. Φυσικά πρέπει να προηγηθεί σοβαρή αξιολόγηση των ιδρυμάτων», δήλωσε στην «Κ» ο πρόεδρος του ΤΕΙ Πάτρας κ. Σωκ. Καπλάνης. Το θέμα, πάντως, έχει τεθεί στη σύνοδο προέδρων ΤΕΙ.

Αλλωστε, έστω κι αν υπάρχουν αντιδράσεις, είναι σαφές ότι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι ότι αναπτύχθηκε με ευρωπαϊκά κονδύλια, άκριτα και χωρίς σχεδιασμό, μόνο και μόνο για να υπηρετηθούν μικροκομματικοί στόχοι. Πλέον, εν μέσω δημοσιονομικής κρίσης, δεν είναι εφικτή η λειτουργία τόσων ιδρυμάτων.

Συγκεκριμένα, σήμερα η χώρα διαθέτει 22 πανεπιστήμια και 15 ΤΕΙ, τα οποία είναι διασκορπισμένα σε 65 πόλεις. Συνολικά υπάρχουν 501 τμήματα εκ των οποίων τα 266 σε πανεπιστήμια, τα 213 σε ΤΕΙ και 22 στρατιωτικές σχολές. Τη γεωγραφική διασπορά των ΑΕΙ στην Ελλάδα αποτυπώνουν τα εξής στοιχεία:

- Μόνο ένα τμήμα πανεπιστημίου ή ΤΕΙ έχουν 18 πόλεις της χώρας.

- Πάνω από δέκα τμήματα διαθέτουν δέκα πόλεις. Πρόκειται για την Αθήνα (115 τμήματα), τη Θεσσαλονίκη (74), την Πάτρα (32), τον Πειραιά (21), το Ηράκλειο (19), τα Ιωάννινα (17), τη Λάρισα (15), τον Βόλο (12), την Κοζάνη (11) και το Ρέθυμνο (10).

- Μόνο πανεπιστημιακά τμήματα έχουν 19 πόλεις, ενώ 28 πόλεις έχουν μόνο τμήματα ΤΕΙ.

- Δεκαοκτώ πόλεις διαθέτουν και πανεπιστημιακό τμήμα και τμήμα ΤΕΙ.

Εκτός, όμως, από την αριθμητική αποτύπωση του γιγαντισμού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε μια χώρα με 10 εκατ. κατοίκους, πολλές είναι οι περιπτώσεις που δείχνουν ότι όλα έγιναν χωρίς ακαδημαϊκά κριτήρια. Ενδεικτικά:

- Πανεπιστήμιο δημιουργήθηκε ύστερα από απόσχιση τριών σχολών που είχαν έδρα σε μία πόλη, ώστε να αποκτήσει δικό της ΑΕΙ η περιοχή. Ορισμένοι λένε ότι όλα έγιναν επειδή η διπλανή περιφέρεια είχε αποκτήσει ΑΕΙ οκτώ χρόνια νωρίτερα. Τώρα, κάποιοι στο νεοπαγές ΑΕΙ φέρονται να νοσταλγούν το παλαιό διοικητικό σχήμα.

- Σχολές κεντρικών ΑΕΙ δημιουργούν μαθήματα επιλογής για να δικαιολογούν διδάσκοντες τη θέση τους, την ίδια στιγμή που σε περιφερειακά ΑΕΙ υπάρχει έλλειψη διδακτικού προσωπικού.

- Τμήμα ΤΕΙ, που λειτουργεί από το 2003, δεν έχει έναν μόνιμο καθηγητή.

- Στην ίδια πόλη έχουν έδρα ένα τμήμα πανεπιστημίου και ένα τμήμα ΤΕΙ με το ίδιο αντικείμενο.

Πανεπιστημιακοί τόνισαν στην «Κ» ότι οι αλλαγές θα πρέπει να περιλαμβάνουν μια αναδιάταξη που θα αφορά τα κεντρικά και τα περιφερειακά ΑΕΙ, αλλά τα φώτα στρέφονται αρχικά στα νεοπαγή ιδρύματα. Οπως αναφέρει ο κ. Καπλάνης, «πρέπει να ορίσουμε τα ακαδημαϊκά κριτήρια με τα οποία ένας φορέας λειτουργεί ως ΑΕΙ. Στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις. Και αυτό φαίνεται και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση».

Του Αποστολου Λακασά, εφημρίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ