Τον επίλογο στην ιστορία του ελληνικού δημόσιου Πανεπιστημίου, όπως κατοχυρώθηκε στην κοινωνική συνείδηση του τόπου, ειδικά μετά τη μεταπολίτευση, υπέγραψε, χθες, η κυβέρνηση σε αγαστή συνεργασία με την αξιωματική αντιπολίτευση, τον ΛΑΟΣ και την Ντόρα Μπακογιάννη.

Σηματοδοτώντας το οριστικό τέλος στη δημόσια δωρεάν ανώτατη εκπαίδευση και στο ιστορικά κοινωνικο-πολιτικό προφίλ των ελληνικών ΑΕΙ, χθες, με την ψήφιση του νομοσχεδίου του υπουργείου Παιδείας επιβάλλονται: Κατάργηση του ασύλου. Σπουδές εξπρές δύο και τριών χρόνων. Πτυχία κατακερματισμένα και ενταγμένα σ' ένα σύστημα «ακαδημαϊκών μονάδων». Ιδρύματα πολλαπλών ταχυτήτων, υπαγομένων στους κανόνες της αγοράς και με επιλεκτική χρηματοδότηση συνδεδεμένη με όρους και προϋποθέσεις. Συμβούλια με πρόεδρο και αρκετά μέλη εξωπανεπιστημιακούς. Ιδρύματα αυστηρά για φοιτητές και καθηγητές, αφού θα μπορεί να διώχνει αμφότερους αν δεν πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

Είναι σαρωτικές οι αλλαγές που επιφέρει ο νέος νόμος του υπουργείου Παιδείας μετά την έγκρισή του και από το ελληνικό Κοινοβούλιο. Είναι πολιτική περισσότερο η συναίνεση που τις συνοδεύει και όχι της πανεπιστημιακής κοινότητας. Ναι μεν έπαιξε την τελευταία στιγμή, όπως όλοι ανέμεναν, το χαρτί του πρύτανη (όχι πλέον διορισμός από το Συμβούλιο αλλά εκλογή από τους ίδιους τους καθηγητές), αλλά δεν έκλεισε το μέτωπο που χάσκει απειλητικά εν όψει έναρξης της ακαδημαϊκής χρονιάς.

Οι βασικές ανατροπές που επιφέρει ο νέος νόμος έχουν αμφισβητηθεί για τη συνταγματικότητά τους και κατά συνέπεια την εφαρμογή τους από Σεπτέμβρη. Χθες ακόμη και η ίδια η κ. Διαμαντοπούλου παραδέχτηκε την ύπαρξη σκοτεινών σημείων και περιμένει πως θα αντιμετωπίσει δυσκολίες.

Εξωπανεπιστημιακοί εμπλέκονται στο στρατηγικό σχεδιασμό των ΑΕΙ αλλοιώνοντας το αυτοδιοίκητο.

Το άσυλο «επιστρέφει στις ρίζες του» είχε πει η υπουργός Παιδείας κ. Διαμαντοπούλου. Προφανώς στο εθιμικό δίκαιο προ μεταπολίτευσης, εκεί που το βρήκε θαμμένο η πρώτη κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, του έδωσε νομική υπόσταση και το έκανε συστατικό της φυσιογνωμίας των δημόσιων Πανεπιστημίων. Εγραψε τότε Ιστορία, ξαναγράφει τώρα...

Η καταστολή της πελατειοκρατίας με την υποβάθμιση της φοιτητικής συμμετοχής στα όργανα διοίκησης και η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας με την προσέλευση εξωπανεπιστημιακών αποτελούν τις επωδούς της κυβέρνησης για την επιτυχία του νόμου. Οι ασάφειες στις αλλαγές σε ό,τι αφορά τη διάρθρωση σπουδών θα είναι από τα πρώτα απτά προβλήματα, λένε οι γνωρίζοντες...

Οι βασικές αλλαγές στα Πανεπιστήμια

1. Ασυλο

Τέλος στο ακαδημαϊκό άσυλο. Προβλέπονται μόνον οι «ακαδημαϊκές» ελευθερίες, ενώ ο πρύτανης αναλαμβάνει την ευθύνη για την προστασία και ασφάλεια του προσωπικού και της περιουσίας» του ΑΕΙ.

2. Διοίκηση

Ανώτατο όργανο είναι το Συμβούλιο του Ιδρύματος με 15 μέλη, εννέα εσωτερικά (οχτώ καθηγητές πρώτης βαθμίδας και αναπληρωτές και ένας φοιτητής) και έξι εξωτερικά (προσωπικότητες από την κοινωνική, πολιτιστική, οικονομική και πολιτική ζωή). Ασκεί όλες τις αρμοδιότητες (διοικητικές, ελεγκτικές) πλην των ακαδημαϊκών, για τις οποίες υπεύθυνη είναι η Σύγκλητος. Ο πρύτανης είναι υπεύθυνος για την εύρυθμη λειτουργία του ΑΕΙ.

3. Χρηματοδότηση

Επιτρέπεται η ιδιωτική, σε δύο ταχύτητες η δημόσια. Κατανέμεται βάσει προβλεπόμενων δεικτών (κόστος σπουδών ανά φοιτητή, αριθμός εγγραφομένων φοιτητών, μέγεθος, γεωγραφική διασπορά, αποθεματικό κ.ά.), ενώ προβλέπεται πρόσθετη μόνο σε όσα ΑΕΙ ανταποκρίνονται σε οριζόμενους δείκτες ποιότητας και επιτευγμάτων (σχέση αποφοίτων/εισερχομένων, ερευνητική αριστεία, διεθνοποίηση κ.ά.).

4. Σπουδές

Θεσπίζονται τρεις κύκλοι σπουδών (τριετής προπτυχιακός, μονοετής μεταπτυχιακός, εξάμηνος διδακτορικός) και ένας σύντομος (διετής). Τα μαθήματα αντιστοιχούν σε πιστωτικές μονάδες (60 για κάθε έτος). Οι φοιτητές μπορούν να μεταφέρουν μαθήματα και αντίστοιχες μονάδες από άλλα τμήματα ή και Ιδρύματα. Εισάγονται προγράμματα, υποχρεωτικά σε μια ξένη γλώσσα. Προβλέπονται δίδακτρα σε μεταπτυχιακά, αλλοδαπούς φοιτητές, ειδικά προγράμματα (ΔΒΜ). Προβλέπονται κατατακτήριες για την πρόσβαση σε ΑΕΙ από «ανώτερες σχολές διετούς και υπερδιετούς φοίτησης».

5. Διάρκεια φοίτησης

Η κανονική φοίτηση είναι ο ελάχιστος αναγκαίος χρόνος για τη λήψη πτυχίου συν τέσσερα εξάμηνα (ν + 2) και για τους μερικής φοίτησης (εργαζομένους αποδεδειγμένα πάνω από 20 ώρες την εβδομάδα) ο διπλάσιος ελάχιστος (2ν). Μετά το τέλος της κανονικής φοίτησης χάνεται η φοιτητική ιδιότητα. Το ίδιο και για όσους δεν εγγράφονται για δύο συνεχόμενα εξάμηνα. Διορία στους «αιώνιους» να αποφοιτήσουν μέχρι το 2013 - 2014.

6. Διδάσκοντες

Ορίζονται τρεις βαθμίδες (καθηγητές, αναπληρωτές, επίκουροι), αξιολογούνται ανά πενταετία. Στις επιτροπές κρίσης τουλάχιστον ένας καθηγητής εξωτερικού.

7. Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ) εντός των ΑΕΙ

Αναλαμβάνει τη διασύνδεση του Πανεπιστημίου με την αγορά, την «αξιοποίηση και διαχείριση» όλων των πόρων του ΑΕΙ (πλην των δημόσιων) και την αναζήτηση νέων. Στην ευθύνη του και η φοιτητική μέριμνα (σίτιση, στέγαση).

8. Συγχωνεύσεις

Από Σεπτέμβριο ξεκινούν σαρωτικές συγχωνεύσεις, κατατμήσεις, μετονομασίες και καταργήσεις ΑΕΙ και σχολών βάσει οικονομικο-κοινωνικών κριτηρίων και αποδόσεων.

Της ΑΝΝΑΣ ΑΝΔΡΙΤΣΑΚΗ