«Ακόμη και στα μαθήματα που μου αρέσουν περισσότερο, όπως είναι η Λογοτεχνία και η Ιστορία, έχω δει ότι ο αρχικός μου ενθουσιασμός μειώνεται κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς και τα διαβάζω επειδή είμαι υποχρεωμένος. Για να μη μιλήσω για εκείνα που δεν νιώθω ότι έχω κλίση, όπως τα Μαθηματικά και η Φυσική...». Ο 15χρονος Γιώργος, που πηγαίνει σε Γυμνάσιο της Αθήνας, δεν είναι η εξαίρεση, είναι ο κανόνας. Αγγαρεία θεωρούν οι τρεις στους τέσσερις Ελληνες μαθητές το διάβασμα. Καμία ευχαρίστηση δεν έχουν από αυτό, καμία βελτίωση... Εύλογο είναι, λοιπόν, να βλέπουν τη σχολική διαδικασία και τις σπουδές σαν αναγκαίο κακό για την απόκτηση επαγγελματικών προσόντων. Και τι θέλουν να τους εξασφαλίζει, πρωτίστως, η δουλειά τους; Υψηλό εισόδημα και οικονομική ανεξαρτησία, απαντούν οι ίδιοι. Τις μεγαλύτερες πιθανότητες για εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και άρα εκπλήρωση του εκπαιδευτικού «σχεδιασμού» έχουν οι απόφοιτοι των ιδιωτικών σχολείων σε σχέση με εκείνους των δημοσίων.

Συμπεράσματα

Τα συμπεράσματα αυτά προκύπτουν από διπλωματική μελέτη που πραγματοποίησε σε 400 μαθητές δημοσίων και ιδιωτικών σχολείων η εκπαιδευτικός και κάτοχος μεταπτυχιακού στη βιώσιμη ανάπτυξη κ. Μαρίνα Κατσαούνη (η μελέτη έγινε υπό την επίβλεψη των Γ. Χονδρογιάννη, Α. Σαΐτη και Ε. Σαρδιανού στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο). Ειδικότερα, το 73,5% των μαθητών απάντησε ότι διαβάζει από υποχρέωση. Μόλις ο ένας στους πέντε (το 19,78%) το κάνει διότι θεωρεί ότι έτσι θα ολοκληρωθεί πνευματικά. Πολύ λιγότεροι (το 6,7%) μελετούν τα μαθήματά τους από ευχαρίστηση.

Σύμφωνα με τους ίδιους, η καλή απόδοση στα μαθήματα επιτυγχάνεται από τον συνδυασμό καλού προγραμματισμού (70,8%), επιμονής (65,3%), σωστής οργάνωσης υποχρεώσεων (64%). Ακολουθούν η μεγάλη αυτοπεποίθηση (47%), οι αξίες από το οικογενειακό περιβάλλον (43,5%), ο τρόπος διδασκαλίας στο σχολείο, όπως π. χ. η χρήση οπτικοακουστικών μέσων (40,1%). Μικρότερη επίπτωση προκύπτει να έχουν το οικογενειακό εισόδημα και τα καλοκαιρινά μαθήματα. Βέβαια, οι περισσότεροι (72,3%) δήλωσαν ότι μετά το λύκειο θα συνεχίσουν τη μόρφωσή τους, ενώ το 9,5% δήλωσε ότι επιθυμεί άμεσα με την αποφοίτηση από το λύκειο να μπει στην αγορά εργασίας. Από την άλλη, το 16,8% δήλωσε ότι όταν τελειώσει το λύκειο επιθυμεί να... ξεκουραστεί.

Το κύριο κίνητρο για να συνεχίσει ένας μαθητής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι το γεγονός ότι έτσι θα έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να βρει καλύτερη δουλειά, αφού το 69,3% συμφωνεί απόλυτα με την άποψη αυτή. Ο εμπλουτισμός των γνώσεων μέσω των σπουδών σε ΑΕΙ αποτελεί, επίσης, παρακίνηση για το 57% των μαθητών.

Το διάβασμα κυρίως για ωφελιμιστικούς σκοπούς δικαιολογεί και τη στόχευση που έχουν οι μαθητές μέσω των σπουδών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οι περισσότεροι (26,5%) αναζητούν ένα υψηλό εισόδημα από το επάγγελμα που θα ακολουθήσουν. Αμέσως επόμενος στόχος –με ποσοστό 25,3%– είναι η οικονομική ανεξαρτησία. Αντίθετα, το 16,8% των μαθητών δήλωσε ότι αναζητεί από τη δουλειά πνευματική ικανοποίηση, το 11% δημιουργική απασχόληση και το 7,5% τη δυνατότητα για κοινωνική προσφορά. Ακολουθούν η ασφάλεια (6,5%), η κοινωνική καταξίωση (3,8%), η ανάγκη για συμμετοχή σε ομάδα (1,3%) και λιγότερο η καταξίωση στο οικογενειακό περιβάλλον (0,8%).

Το περιβάλλον

Το περιβάλλον του μαθητή –οικογένεια, φίλοι, σχολείο– παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόοδό του. Πλεονέκτημα για να συνεχίσουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση έχουν οι μαθητές που φοιτούν σε ιδιωτικό σχολείο, συγκεκριμένα έχουν 93,4% πιθανότητες να συνεχίσουν σε Α°ΕΙ, ενώ οι μαθητές των δημοσίων σχολείων 81,6% πιθανότητες. Μόνο οι μαθητές των ιδιωτικών (συγκεκριμένα το 70,8%) είναι ικανοποιημένοι από τις παροχές (π. χ. καθηγητές, περιβάλλον, τρόπος διδασκαλίας κ. λπ.) του σχολείου στο οποίο φοιτούν. Αντίστροφη είναι η κατάσταση στους μαθητές των δημοσίων, 57,3% των οποίων δεν δήλωσαν ικανοποιημένοι από το σχολείο τους.