Tου Αποστολου Λακασα

Είναι δεδομένο ότι κάτι φταίει που τις τελευταίες δεκαετίες το ελληνικό σχολείο δεν μπορεί να ορθοποδήσει και βυθίζεται στο τέλμα. Και αυτό δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, όσο κι αν κάποιοι επιμένουν να μιλούν για εξαιρέσεις και την καλή προσπάθεια που γίνεται από μεμονωμένους εκπαιδευτικούς. Οι λίγοι δεν μπορούν να φέρουν την άνοιξη. Φαίνεται από το γεγονός ότι στην πιο σημαντική -έτσι τουλάχιστον θεωρείται από τους περισσότερους- στιγμή της δωδεκαετούς εκπαιδευτικής διαδρομής των μαθητών, τις πανελλαδικές εξετάσεις για τα ΑΕΙ, ο ένας στους τρεις υποψηφίους δεν ξεπερνά τη βάση του 10. Ενα άλλο δείγμα είναι οι συνεχώς μέτριες επιδόσεις των Ελλήνων 15χρονων στους ανά τριετία διαγωνισμούς PISA του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης για την κατανόηση κειμένου, τις φυσικές επιστήμες και τα μαθηματικά.

Στον τελευταίο διαγωνισμό, του 2009, η Ελλάδα σε σύνολο 65 χωρών ήταν 39η στα μαθηματικά, 31η στην κατανόηση κειμένου και 40ή στις φυσικές επιστήμες. Και συνεχίζω, ανατρέχοντας στα αποτελέσματα σχολείων που φημίζονται για την καλή ποιότητά τους. Οι μαθητές των ιδιωτικών σχολείων με πρόγραμμα International Baccalaureate πήγαν άσχημα στις φετινές εξετάσεις, πλην λίγων εξαιρέσεων. Αντίστοιχα απογοητευτική είναι η εικόνα των δημόσιων πειραματικών σχολείων, που αξιολογήθηκαν για να υπαχθούν στο νέο καθεστώς προτύπων πειραματικών. Μόνο τα 9 από τα 76 πειραματικά σχολεία κατάφεραν να περάσουν τη βάση. Γιατί, λοιπόν, να μην δικαιολογηθεί η απόφαση πολλών γονιών με οικονομική άνεση, να στείλουν τα παιδιά τους σε ξένα σχολεία στην Ελλάδα, τα οποία ακολουθούν ξένο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών και έχουν πολύ καλές επιδόσεις (π. χ. το St Catherine’s, το ACS κ. ά.).

Σίγουρα η απαξίωση της ελληνικής εκπαίδευσης συνδέεται άμεσα με τη μεταπολιτευτική ευμάρεια της χώρας, που βασίστηκε σε δανεικά και με υλικό πλούτο ξεκομμένο από κανόνες και συντεταγμένη προσπάθεια. Η εκπαιδευτική διαδικασία απέκτησε κυρίως χρησιμοθηρική αξία (π. χ. διαβάζω-παπαγαλίζω για να εισαχθώ στο ΑΕΙ και όχι για την αξία της γνώσης), ενώ η φοίτηση στο σχολείο κατάντησε αγγαρεία αφού τη... δουλειά την ανέλαβαν τα φροντιστήρια. Η μεταρρύθμιση και η αναβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης αποτελεί μία από τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την ανασυγκρότηση της χώρας και τη φυγή από το πνιγηρό τοπίο της κρίσης.

Και σε αυτό στοχεύει, όπως δηλώνει, η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, επανιδρύοντας τον θεσμό των πειραματικών προτύπων σχολείων. Σκοπός είναι εκπαιδευτικές αξίες όπως η αριστεία, ο πειραματισμός και η αξιολόγηση, ουσιαστικά ενοχοποιημένες και εξόριστες από την εκπαιδευτική πράξη των δημόσιων σχολείων έως τώρα, να επανέλθουν στο προσκήνιο, διαμορφώνοντας ένα ισχυρό αντιπαράδειγμα στην κουλτούρα του εξισωτισμού προς τα κάτω, την αρχή της ήσσονος προσπάθειας και την αναξιοκρατία που αποτελούν δομικά στοιχεία της παθογένειας, που ταλαιπωρεί τη δημόσια εκπαίδευση. Και κυρίως να επανέλθει η αξιολόγηση, που προκαλεί πάντα πολλά πάθη και γκρίνιες. Οταν το αποτέλεσμα είναι καλό, «ευθύνονται» μόνον οι εκπαιδευτικοί, όταν είναι κακό φταίνε οι αξιολογητές και η μέθοδος...