Μπαίνοντας στον Νοέμβρη 2011, μάθαμε όλοι ότι ο επί Γης πληθυσμός των ανθρώπων έφθασε τα επτά δισεκατομμύρια. Εκείνο που ίσως μας διέφυγε είναι ότι ο πληθυσμός των «κρεμασμένων στο Διαδίκτυο» ανθρώπων έχει από καιρό ξεπεράσει τα δύο δισ. και τώρα ο ένας στους τρεις μας ανήκει σε αυτή την παγκόσμια συνομοταξία. Αν αφαιρέσουμε χονδρικά τα νήπια και τους υπερήλικες, αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο ένας στους δύο αντλεί την πληροφόρησή του από αυτόν τον ενσύρματο και ασύρματο ιστό που μας ενώνει. Και, όπως μας ενημερώνει η «στατιστική υπηρεσία του Διαδικτύου» (βλ. www.internetworldstats.com/stats.htm), η ραγδαία αυτή εξέλιξη συνέβη με ρυθμό αύξησης 480,4% την τελευταία δεκαετία!

Τον αντίκτυπο της αλλαγής ένιωσαν πρώτοι, φυσικά, οι «κληρονόμοι του Γουτεμβέργιου», ήτοι οι εκδότες βιβλίων, περιοδικών και εφημερίδων. Μυριάδες άρθρων και δοκιμίων έχουν γραφτεί για το πώς θα έπρεπε και πρέπει να προσαρμοστεί ο έντυπος και σχετικά στατικός κόσμος παραγωγής πληροφοριών στο ψηφιακό και άκρως δυναμικό περιβάλλον του Διαδικτύου. Ωστόσο ελάχιστα έχουν συγκριτικά γραφτεί για το πώς προσαρμόζεται ο αναγνώστης σε αυτή τη νέα μορφή πληροφόρησης. Οι «επαΐοντες» επί του θέματος προέρχονταν αρχικά από τη Β. Αμερική (που έχει ήδη ποσοστό δικτυο-χρηστών επί του συνολικού πληθυσμού 78,3%). Αλλά αυτοί διαπνέονταν ήδη από την εκεί υπερκαταναλωτική κουλτούρα, που θεωρεί «φυσικό» τόσο τον καταιγισμό του αναγνώστη/θεατή με διαφημιστικά μηνύματα όσο και τον κατακερματισμό της πληροφορίας σε «κουτάκια εντυπωσιασμού», από όπου - εν είδει «ανταπόκρισης στο δόλωμα» - προχωρεί σταδιακά στην αποκάλυψη της όλης πληροφορίας για «όσο την αντέχει» ο αναγνώστης. Η συνταγή εφαρμόστηκε και εφαρμόζεται ανά την υφήλιο, αλλά τώρα έχει αρχίσει ο προβληματισμός των αναγνωστών για το κατά πόσο πρέπει να ανέχονται έναν τέτοιο «βιασμό της αναγνωστικής κουλτούρας τους».

Ενας ακόμη προβληματισμός, που διατυπώνεται έντονα πλέον και παντού, είναι «πώς ελέγχεται η αξιοπιστία της πληροφορίας που αντλούμε από το Διαδίκτυο». Διότι, παρά τις όποιες καλές προθέσεις, είναι πλέον τόσο ταχύς ο ρυθμός πρόσθεσης νέου περιεχομένου, που καθιστά το κοσκίνισμα και τη διασταύρωση των πληροφοριών αναποτελεσματικά εργαλεία και την αναγωγή των ψιθύρων σε ειδήσεις κανόνα. Αρα, η εξαγωγή γνώσης από αυτή την πλημμυρίδα ανεξέλεγκτων πληροφοριών καταντά... ψάξιμο βελόνας στα άχυρα. Η γιατρειά του προβλήματος είναι πολύ δύσκολη γιατί χρειάζεσαι κάποιους - πολλούς - που να σου επισημαίνουν προβληματικά σημεία του κειμένου, σε κάθε κείμενο που διαβάζεις στο Διαδίκτυο. Αλλά... ποιος «Αϊ-Βασίλης» θα αναλάμβανε για χάρη του αναγνώστη ένα τέτοιο μαγγανοπήγαδο, ακόμη και αν είχε στη διάθεσή του μύρια ξωτικά;

Ο ψηφιακός «Αϊ-Βασίλης»

Ε, λοιπόν, ο «Αϊ-Βασίλης» βρέθηκε και ακούει στο όνομα Νταν Γουέιλι (Dan Whaley). Πρόκειται για τον άνθρωπο που έστησε - το 1994 - την πρώτη πλατφόρμα λογισμικού για αγοραπωλησίες μέσω Διαδικτύου και το πρώτο τηλε-πρακτορείο ταξιδίων (ονόματι Internet Travel Network, αργότερα GetThere). Το ερέθισμα για μια πλατφόρμα λογισμικού που θα επέτρεπε τον έλεγχο της αξιοπιστίας των ειδήσεων του ήρθε πέρυσι, καθώς παρακολουθούσε σκεπτικός τη διαμάχη για την αξιοπιστία ή όχι των δεδομένων κλιματικής αλλαγής.

Από τότε συγκέντρωσε γύρω του μια ομάδα λαμπρών ερευνητών του χώρου, πανεπιστημιακών και μη, και ανέλυσαν τους λόγους για τους οποίους είχαν αποτύχει προγενέστερες προσπάθειες, όπως το ThridVoice της ομώνυμης αμερικανικής εταιρείας, το Dispute Finder της Intel και το SideWiki της Google, ή τα πιο πρόσφατα Disqus, IntenseDebate και Facebook Comments. Κατέληξαν ότι ο απλός σχολιασμός δεν επαρκεί και ότι χρειάζεται ένας τελειότερος μηχανισμός ανατροφοδότησης. Σχεδίασαν λοιπόν ένα νέο εργαλείο, που βασίζεται στο επερχόμενο πρότυπο σχολιασμού ψηφιακών κειμένων που έχει υποβληθεί από την Open Annotation Collaboration -  ένα κονσόρτσιο του Internet Archive, του NISO (National Information Standards Organization), της O'Reilly Books, της Amazon, της Barnes and Noble και πολλών πανεπιστημίων.

«Υπόθεση» σωτηρίας!

Το υπό ανάπτυξη εργαλείο της ομάδας του Γουέιλι θα λειτουργεί ως «αόρατο σεντόνι», πάνω από κάθε είδους ιστοσελίδα - εφημερίδας, ιστολογίου, ψηφιακού βιβλίου, νομοθεσίας, λογισμικού κ.λπ. Το όνομά του είναι ελληνικότατο - Hypothes.is - και περιγράφεται στην ομώνυμη ιστοσελίδα του. Συνοπτικά, ο ορισμός του είναι: «Μια κατανεμημένη πλατφόρμα ανοιχτού λογισμικού για τη συλλογική αξιολόγηση της πληροφορίας, που θα επιτρέπει την κριτική των γραφέντων σε επίπεδο πρότασης, σε συνδυασμό με ένα περίπλοκο στη σύλληψη αλλά απλό στη χρήση μοντέλο κοινοτικής διακρίβωσης».

Με ορίζοντα ολοκλήρωσης και παράδοσης δωρεάν στον «πληθυσμό του Διαδικτύου» το επόμενο έτος, η όλη προσπάθεια έχει ενταχθεί προς χρηματοδότηση στο Kickstarter (βλ. www.kickstarter.com/projects), από όπου ελπίζει ότι οι δωρεές-μετοχές των ομονοούντων θα της αποδώσουν 100.000 δολάρια ως τη 14η Νοεμβρίου 2011. Ωσπου να δούμε αν ο «Αϊ-Βασίλης» θα βρει την απαραίτητη χρηματοδότηση για να μας δώσει το δώρο μας, μπορείτε να μελετήσετε αγγλιστί τις αρχές «ανάλυσης περιεχομένου» στην ιστοσελίδα www.ischool.utexas.edu, να δείτε συνοπτικά τα εργαλεία σχολιασμού εν δικτύω στην http://en.wikipedia.org, να διαβάσετε για τον START Information Server που έστησε το 1993 ο Boris Katz του ΜΙΤ στον ιστότοπο http://people.csail.mit.edu/boris// ή - αν σας ενδιαφέρει γλωσσολογικά το θέμα - να διαβάσετε την πολύ πρόσφατη εργασία «Real-Time Web Text Classification and Analysis of Reading Difficulty», της Ελένης Μιτσακάκη (βλ. www.cs.rochester.edu/~tetreaul/Miltsakaki.pdf).