Είναι ανάγκη να λάβουμε σοβαρά υπόψη τις κριτικές τοποθετήσεις που μιλούν για τα «ελλείμματα δημοκρατίας», στo τρέχον πολιτικό-κοινωνικό σύστημα.
Το πρόβλημα δεν περιορίζεται στο αναμφισβήτητα σοβαρό πρόβλημα των παρακολουθήσεων κάποιων επώνυμων, μέσω ένοχων «υπηρεσιών» και «ύποπτων» λογισμικών.
Το πρόβλημα δυστυχώς είναι ευρύτερο και αφορά σε πολύ μεγαλύτερες πληθυσμιακές κατηγορίες. Έχει γίνει και γίνεται συνεχώς μεγάλη συζήτηση, για τις σύγχρονες μεθόδους ελέγχου συμπεριφορών, όπως με το «Πανοπτικό» που απεικόνισε ο Μπένθαμ, όπου ο έλεγχος-επιτήρηση γίνεται από τους λίγους προς τους «πολλούς» μέσα από τα «φυλάκια της εξουσίας» προς τους στοχοποιημένους «υπόπτους» που αμφισβητούν, χωρίς αυτοί (οι ύποπτοι) να μπορούν να βλέπουν αυτούς που τους παρακολουθούν.
Νεώτερες απόψεις, όπως για παράδειγμα του Μπάουμαν, εντοπίζουν ότι ο έλεγχος συμπεριφορών πραγματοποιείται στη δημόσια σφαίρα, με μια ποικιλία μεθόδων απομόνωσης και κατάργησης των μη «αρεστών» συμπεριφορών. Τώρα είναι οι πολλοί που παρατηρούν τους λίγους, αξιοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Και ενώ παλαιότερα τα πρόσωπα και η ιδιωτική ζωή απορροφούνταν από τον δημόσιο χώρο, στις συνθήκες του διαδικτύου, η ιδιωτική ζωή επεκτείνεται ώστε να καταλαμβάνει το δημόσιο χώρο, ο ίδιος ο δημόσιος χώρος υποκαθίσταται από την εξατομίκευση, από τον κίνδυνο κατάρρευσης της «συλλογικότητας», της κοινωνικότητας εν γένει.
Πρόκειται για σενάρια υπονόμευσης των δημοκρατικών θεσμών. Αν ξαναγυρίσουμε στο κλασικό τριαδικό σχήμα της Δημοκρατίας στην Αρχαία Αθήνα (Οίκος, Εκκλησία του Δήμου, Αγορά), τότε σήμερα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τον κίνδυνο της «έκλειψης» του κρίσιμου συνεκτικού κόμβου της Αγοράς, δηλ του συνδέσμου μεταξύ ατομικού και δημόσιου. Μοιραία οι δύο άλλες συνιστώσες της Δημοκρατίας αποδυναμώνονται. Συγκεκριμένα η αλληλοσύνδεση του Οίκου (προσωπικής-ιδιωτικής ζωής) και Εκκλησίας (αποφάσεις της πολιτείας) αποκόπτεται, με εμφανές το πρόβλημα της κυβερνησιμότητας.
Η ανάλυση αυτή θα έμενε μόνο σε περιγραφικές διαπιστώσεις, αν δεν προχωρούσε στις υποκείμενες σχέσεις ισχύος. Δεν είναι δύσκολο να αποκρυπτογραφήσει κανείς αυτούς που επωφελούνται, αν κρίνουμε από τα τεράστια αποθέματα πλούτου και προκλητικών ανισοτήτων, που αξιοποιούνται και συντελούν σε μια «ανάπτυξη» χωρίς πρόσωπο. Στο όνομά της, όλα «οφείλουν» να «προσαρμοστούν» στη «νομιμοποίησή» της.
Τώρα όποιος (όποιοι) εκφράζει το «διαφορετικό», όποιος τολμά να ξεπερνά τις νόρμες των κατεστημένων πολιτικών, οικονομικών εξουσιών, πρέπει να απομονωθεί, να απειληθεί, ακόμα και να εξοντωθεί προσωπικά και ηθικά με κάθε τρόπο. Για το σκοπό αυτό υπάρχει ένα πλέγμα μηχανισμών, έτοιμο κατά περίπτωση να συνδράμει στην προσπάθεια εξόντωσης κάθε ανεπιθύμητου.
Το σύστημα έχει τους δικούς του «φρουρούς» της «κανονικότητας».
Για αυτούς δεν χρειάζονται πολλά, μόνο μια δήλωση υποστήριξης σε μαχόμενες κοινωνικές κατηγορίες, από φοιτητές και εργαζόμενους, μέχρι μια αμφισβήτηση νομικών και άλλων κυβερνητικών παρεμβάσεων, για να περάσει σε επίθεση ένας απίθανος μηχανισμός σε διατεταγμένη υπηρεσία (με το αζημίωτο φυσικά), σε μια πανομοιότυπη επίθεση διαστρεβλώνοντας, συκοφαντώντας, εισβάλοντας και καταπατώντας την προσωπική ζωή, απέναντι σε όσους τολμούν να κρίνουν κατεστημένες, εδραιωμένες σχέσεις.
Πανομοιότυπη επίθεση χωρίς παρεκκλίσεις, σαν να προέρχονται από κάποιο non-paper που λες και συντάχθηκε και διανεμήθηκε από ένα άδυτο «υπόγειο» της κεντρικής εξουσίας προς αναπαραγωγή από τους «γνωστούς» «διακινητές». Επωδός τους είναι πάντα η καταγγελία των «αμφισβητούντων» για «ύποπτες συνεργασίες», για «ακραία στοιχεία» «της καταστροφής», απέναντι σε μια «ελίτ των αρίστων» που αυτοθαυμάζεται ότι κατέχει όλη τη σοφία και τη γνώση, ώστε να αυτό-ανακηρύσσεται σε ισόβιο ιδιοκτήτη κάθε εξουσίας.
Ύστερα από όλα αυτά, καταλαβαίνει κανείς καλύτερα την απελπισία, όπως τη διατύπωσε με τον «αφοριστικό» του τρόπο, ο Γ. Σεφέρης: «Κύριε όχι με αυτούς. Ας γίνει αλλιώς το θέλημά σου».
Μετά καταφεύγεις για παρηγοριά, στον «λυτρωτικό» Έλιοτ («Μαρίνα»):
«..Αυτοί που ακονίζουν το δόντι του σκύλου, σημαίνοντας/
Θάνατο.
Εγίναν ανυπόστατοι, τους υπόταξε ένα φύσημα,
Μια πνοή του πεύκου κι η δασοκελάδιστη καταχνιά
Εκείνη η χάρη τους έχει πάρει..»
Αυτή είναι η ελπίδα της δημοκρατίας, απέναντι σε όσους την επιβουλεύονται. Μπορεί να φαίνονται πανίσχυροι, αλλά κατά βάθος φοβούνται τη δυναμική των εξελίξεων. Βλέπουν μόνο την επιφάνεια, την αδυναμία «εναλλακτικής». Εξορκίζουν τις διεργασίες κάτω από την επιφάνεια, δείγμα των οποίων δόθηκε πολύ πρόσφατα.
Ας μην απογοητευόμαστε. Ο δρόμος της δημοκρατίας αναγνωρίζεται πάντα μέσα από τις μάχες για την διεύρυνση και βελτίωση των θεσμών, στα προπύργια της Δημοκρατίας, εκεί που αυτή ζει και αναπνέει: Στις Πόλεις, στην Αυτόνομη Τοπική Αυτοδιοίκηση, στην Παιδεία, στην Υγεία και την Εργασία και γενικότερα στις κοινωνικές δομές της ανάπτυξης.
Αξιοποιώντας τα ίδια τα μέσα (κοινωνικά δίκτυα) που στρέφονται εναντίον της, τα αντιστρέφει υπερ της υπεράσπισής της δημοκρατικής ζωής, με μια ευρύτερη κοινωνική ενεργοποίηση.
Τελικά φαίνεται ότι η δύναμη της Δημοκρατίας είναι αυτή: Όσο πιο πολύ είναι ανοικτή στο διάλογο και σε όποιες κριτικές για τις αδυναμίες της, τόσο πιο πολύ ενισχύεται, τόσο πιο πολύ διευρύνεται ο ρόλος της και βελτιώνεται. Ο δρόμος απέναντι στις απειλές κατά της Δημοκρατίας, είναι περισσότερη δημοκρατία.
Πηγή:www.alfavita.gr