Είναι ένας από τους πιο διακεκριμένους καθηγητές αρχαιολογίας του Μπέρκλεϊ. Είναι ο ερευνητής που ανέσκαψε το στάδιο της Νεμέας. Είναι ένας φιλέλληνας που εδώ και 4 δεκαετίες ζει στην Ελλάδα, δίνοντας μάχες για να επιστραφούν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα και να γίνουν τα Νέμεα και πάλι γνωστά σε ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο.

Ο καθ. Στέφανος Μίλλερ έχει πια «σπουδάσει» την Ελλάδα και τους κατοίκους της. Και είναι ίσως από τους πλέον κατάλληλους να μας διδάξει πώς να γίνουμε και πάλι αυτοί που ξεχάσαμε ότι είμαστε. 

  
- Ηταν και κατά την αρχαιότητα τόσο μπερδεμένη η ζωή στην Ελλάδα; 

Έτσι νομίζω. Υπήρχαν φατρίες, αντιπαλότητες, όχι μόνο ανάμεσα σε πόλεις-κράτη, αλλά και μεταξύ πολιτών του ίδιου κράτους. Οι σύγχρονοι μελετητές κάνουν  πολύ θόρυβο για το γεγονός πως ο Δημοσθένης αποκαλούσε τον Φίλιππο «βάρβαρο», αλλά ξεχνούν ότι αποκαλούσε βάρβαρους και συμπολίτες του Αθηναίους που είχαν το θράσος να διαφωνήσουν μαζί του (δείτε τον λόγο 21.150 για παράδειγμα). Και μη ξεχνάτε ότι ο Θεμιστοκλής –ο ήρωας της Σαλαμίνας– τέλειωσε τη ζωή του στην εξορία (θυμάστε τον Κολοκοτρώνη;) και πως ο Σωκράτης καταδικάστηκε σε θάνατο από την Αθηναϊκή Δημοκρατία. Υπάρχουν πολλά ακόμα παραδείγματα. 

- Βάσει συμπεριφοράς και νοοτροπίας (τελικά, κουλτούρας), μοιάζουμε καθόλου στους αρχαίους πρόγονούς μας; 

Πάρα πολύ. Για την ακρίβεια έχω καταλάβει πολλές πτυχές της αρχαίας Ελλάδας παρατηρώντας πως συμπεριφέρονται οι σύγχρονοι Έλληνες. 

- Αν έπρεπε εμείς οι Ελληνες να αλλάξουμε 3 πράγματα ώστε να γίνουμε GoodNews, ποια θα ήταν αυτά; 

1. Να αγκαλιάσετε και να επιβάλετε την ισονομία (equality before the law). Ο νόμος πρέπει να είναι ακριβώς ο ίδιος για όλους και όλοι μας πρέπει να βοηθάμε να εφαρμόζεται. 

2. Η αλλαγή του συντάγματος ώστε να μην είναι απαραίτητο ένας υπουργός να είναι βουλευτής. Υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων όταν ένα άτομο που εκλέγεται από μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή (π.χ. Κορινθία, Μεσσηνία, Θράκη), αναλαμβάνει την ευθύνη για ένα μέρος της κυβέρνησης που επηρεάζει όλη τη χώρα. Επίσης, δεν μπορώ να πιστέψω πως είναι δυνατόν κάποιος να έχει τις απαραίτητες γνώσεις για να υπηρετήσει επαρκώς σαν Υπουργός Οικονομικών, Τύπου, Μεταφορών, Δικαιοσύνης ή Πολιτισμού στο διάστημα μερικών ετών. Κάθε μία από αυτές της δουλειές χρειάζεται έναν ειδικό που έχει αποδείξει την ικανότητα του στο συγκεκριμένο πεδίο. 

3. Κάντε την αρχαιολογία επικερδή. Δεν υπάρχει λόγος, με την σωστή μελέτη, να μην αναπτυχθεί ο αρχαιολογικός τουρισμός, χώρο-χώρο, ώστε ο επισκέπτης με την τιμή εισόδου να μπορεί να καθίσει στην άκρη ενός ορύγματος και να βλέπει την ιστορία να έρχεται στο φως. Αυτό κάνουν ουσιαστικά οι ξένες αρχαιολογικές σχολές (προσφέροντας τα δικά τους κεφάλαια για να είναι οι πρώτοι που θα βρουν τα αρχαία ευρήματα) τα τελευταία 150 χρόνια. 



- Ως καθηγητής, θεωρείτε ότι οι Ελληνες σήμερα είμαστε ανοικτοί στη νέα γνώση, στο να μαθαίνουμε καινούργια πράγματα; 

Εξαρτάται από τον κάθε Έλληνα. Κάποιοι έχουν ανοιχτά μυαλά, κάποιοι όχι. Το ίδιο ισχύει και για τους Αμερικάνους και υποθέτω για όλες τις εθνικότητες. Αυτό που χρειάζεται είναι μια ηγεσία που οδηγεί από μπροστά, έχοντας σκεφτεί τον δρόμο, και όχι πίσω στη μέση του κοπαδιού, να συμβαδίζει με τα άλλα πρόβατα. 

 
- Πόσο μπορούν να βοηθήσουν τα Νέμεα στην ανάπτυξη του τόπου; 

Τα πρώτα βήματα γίνονται εδώ και καιρό και θα πρέπει να συνεχιστούν. Πρέπει οι κάτοικοι της περιοχής να κατανοήσουν ότι τα Νεμέα αποτελούν μια ανεκμετάλλευτη πηγή πλούτου. Είδα την αντίδραση στην 5η Νεμεάδα στις 22-25 Ιουνίου. Οι κάτοικοι της περιοχής δεν πίστευαν ότι θα υπάρχουν 5.000-6.000 άνθρωποι που θα ψάχνουν μέρος για να μείνουν και να φάνε. Αλλά τώρα που το είδαν θα υπάρχει ελπίζω κάποια επένδυση για εγκαταστάσεις. 

Το μουσείο εδώ άνοιξε το 1984 και τώρα έχουμε δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο -όχι μόνο για τους Αγώνες. Αλλά δεν υπάρχει ξενοδοχείο, εστιατόριο, κατάστημα με αναμνηστικά είδη δώρων που να μπορεί ο επισκέπτης να αγοράσει ένα μπλουζάκι ή ένα καπέλο με το όνομα Νεμέα ή ένα μπουκάλι κρασί Νεμέας ή ένα αγαλματάκι του μικρού Οφέλτη ή ένα κλαδί αγριοσέληνο. Αυτά τα αντικείμενα (και άλλα) μπορούν να γίνουν πρεσβευτές των Νεμέων και της Ελλάδας, αλλά δεν είναι διαθέσιμα (εκτός κατά τη διάρκεια των αγώνων κάθε 4 χρόνια). 

Αν αναπτύσσονταν τέτοιες υποδομές σε συνδυασμό με τον αρχαιολογικό τουρισμό, όπως ανέφερα παραπάνω, δεν θα άνοιγαν δουλειές για τον πληθυσμό της περιοχής; 

- Ποια είναι τα άμεσα σχέδιά σας για τα Νέμεα; 

Αυτή τη στιγμή να οργανώσω όλες τις φωτογραφίες και τα υπόλοιπα αρχεία της 5ης Νεμεάδας και να τα παρουσιάσω στην τοπική κοινωνία. Περισσότερα από 130 άτομα ήταν εθελοντές και ήταν αυτοί που έκαναν την 5η Νεμεάδα επιτυχία. Έχουν τώρα μια αίσθηση επίτευξης στόχου και αλληλεγγύης που πρέπει να ενθαρρυνθεί και να αναπτυχθεί. Το πνεύμα του κοινού για τα Νεμέα είναι εύθραυστο και πρέπει να ανατραφεί προσεκτικά. Πράγματι πολλοί είναι πεπεισμένοι ότι θα έπρεπε να έχουμε Αγώνες κάθε 2 χρόνια ή για μεγαλύτερο διάστημα με περισσότερα αγωνίσματα και όχι μόνο το τρέξιμο. Όλα αυτά πρέπει να συζητηθούν δημόσια και η ενέργεια και η καλή θέληση να δουλέψουν για έναν κοινό σκοπό. 

- Γιατί από τους γυμνικούς Αγώνες ισονομίας τελικά επικράτησε η ιδέα των Ολυμπιακών (με τα υπεράνθρωπα ρεκόρ και τους μέγα-χορηγούς); 

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες έχουν εξελιχτεί στο κυριότερο στίβο αθλητικών επιτευγμάτων κι αυτό δεν θα πρέπει να απορρίπτεται. Αλλά εμείς εδώ στα Νεμέα έχουμε κάτι διαφορετικό να προσφέρουμε –άμεση επαφή για όλους με την Αρχαία Ελλάδα, επαφή μέσα από γυμνές πατούσες. Παππούδες και μητέρες και παιδιά, όλοι αγωνίζονται στις ίδιες αρχαίες συνθήκες. Προβάλλουμε την οικογένεια –την οικογένεια όλων των εθνών και όλων των ανθρώπων– και βρισκόμαστε μαζί για να γιορτάσουμε την κοινή μας κληρονομιά που μας έρχεται από την Αρχαία Ελλάδα. Θα γίνουμε περισσότερο γνωστοί –το ότι με ρωτάτε αυτές τις ερωτήσεις είναι σημάδι αυτού ακριβώς– αλλά δεν θα συμβεί αμέσως. 

Με την ευκαιρία ρίξτε μια ματιά σε μερικά βίντεο και αναρωτηθείτε αν έχετε δει κάτι παρόμοιο στην Ελληνική τηλεόραση. Εμείς στέλνουμε προσκλήσεις αλλά επειδή δεν είμαστε εντός του κρατικού μηχανισμού φαίνεται πως «δεν έχουμε και τόσο ενδιαφέρον»... 

 
True Olympic spirit - at the Nemean Games 
At an ancient Greek stadium, anyone can compete in games run without any of the commercialism of the modern-day Olympics. 
http://www.guardian.co.uk/travel/video/2012/jul/06/greece-alternative-olympics-nemean-games-video?newsfeed=true" "_blank 
http://www.guardian.co.uk/travel/video/2012/jul/06/greece-alternative-olympics-nemean-games-video?newsfeed=true" "_blank 
http://www.guardian.co.uk/travel/video/2012/jul/06/greece-alternative-olympics-nemean-games-video?newsfeed=true 
http://www.athensliving.net/apps/videos/videos/show/16704232-the-nemean-games-2012" "_blank 
http://www.athensliving.net/apps/videos/videos/show/16704232-the-nemean-games-2012" "_blank
http://www.athensliving.net/apps/videos/videos/show/16704232-the-nemean-games-2012 
http://www.ekathimerini.com/4dcgi/_w_articles_wsite3_4_25/06/2012_448882 

- Προκειμένου να αναπτυχθούν οι Αγώνες, έχετε έρθει σε επαφή με την ΔΟΕ; 

Η επαφή μας είναι με την ΔΟΑ, τη Διεθνή Ολυμπιακή Ακαδημία, όπου μαθητές του Ολυμπισμού έχουν κάτι να αποκομίσουν από τα Νεμέα. Η ΔΟΕ δεν έχει δείξει μεγάλο ενδιαφέρον απ’ ότι καταλαβαίνουμε μέχρι τώρα. Για παράδειγμα 4 επιστολές από εμένα και τον Δήμαρχο της Νεμέας με τις οποία ζητήσαμε να περάσει η Ολυμπιακή Φλόγα από την Νεμέα στο δρόμο για το Λονδίνο (όπως και το 1996 και το 2004), δεν απαντήθηκαν. Οι επαφές μας με την Ακαδημία είναι στενές και ζεστές και αμοιβαία επωφελείς. Δεν είμαι σίγουρος ότι αυτό θα ίσχυε και με την ΔΟΕ. 

- Τι είδους άνθρωποι συμμετέχουν στα Νέμεα σήμερα; (ακούγεται ότι το μορφωτικό επίπεδο των «αθλητών» είναι πολύ υψηλό, επειδή καλείτε συναδέλφους καθηγητές από άλλες χώρες) 

Ναι υπάρχουν καθηγητές και άλλοι ακαδημαϊκοί αλλά συμμετέχουν και απλοί άνθρωποι. Όπως προείπα, οι αρχές της ισονομίας εφαρμόζονται. Υπάρχει ένα άρθρο που υποστηρίζει ότι η δημοκρατία γεννήθηκε στους αρχαίους Ελληνικούς γυμνικούς αγώνες. Αυτή η ιδέα μας ήρθε σε έναν Αγώνα το 1996, όταν ο Αμερικανός πρεσβευτής, ο Τσέχος πρεσβευτής, ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, 2 Αθηναίοι δικηγόροι, ένας ντόπιος αγρότης, ένας αστυνομικός από το Αγρίνιο, ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Φούλμπραιτ στην Ελλάδα και ένας εργολάβος, αγωνίστηκαν όλοι μαζί. Φορούσαν χιτώνες αλλά στην αρχαία Ελλάδα θα ήταν όλοι γυμνοί και σε κάθε περίπτωση δεν υπήρχαν διακρίσεις κοινωνικής κατάστασης, πλούτου κλπ που τους διαχώριζαν. 

- Γιατί επιμένετε να αγωνίζεστε με χιτώνες; Κάνει καλό στη διάδοση των Νεμέων αυτή η purist προσέγγιση; 

Αν ήμασταν αληθινά καθαρολόγοι δεν θα φορούσαμε τίποτα. Οι χιτώνες είναι ένας συμβιβασμός που όμως δίνει έμφαση στο αρχαιοελληνικό πλαίσιο των αγώνων μας. 

- Περίπου πόσο κοστίζει το 3ήμερο των Νεμέων και πόσο μεγάλη επένδυση χρειάζεται ώστε να γίνουν ευρέως γνωστά; 

Ακόμα μετράμε τους λογαριασμούς και το ποσό είναι μεγαλύτερο από 60.000 ευρώ, αλλά δεν είναι ακριβές διότι τόσοι πολλοί έκαναν δώρα που δεν θα αντικατοπτρίζονται στις λογιστικές καταστάσεις. Για παράδειγμα, ένα τοπικό κατάστημα έκανε δωρεά σκαπτικά εργαλεία ώστε να μπορούν οι εθελοντές να ετοιμάσουν τον στίβο. Δεν έχουμε διαφημιστικά κεφάλαια και οι αγώνες γίνονται γνωστοί από στόμα σε στόμα και μέσω του διαδικτύου. Επίσης άτομα που πήραν μέρος στο παρελθόν έρχονται συχνά πίσω και φέρνουν φίλους και συγγενείς. Αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα που πρέπει να συζητηθεί στο μέλλον. 

- Τι σας έκανε να ασχοληθείτε με την αρχαιολογία; 

Με συνάρπαζε η προσπάθεια να κατανοήσω τις ρίζες μου –όχι ως Έλληνας (οι πρόγονοί μου ήταν Ελβετο-Γερμανοί), αλλά ως άνθρωπος γεννημένος στον δυτικό κόσμο. 

- Ποια ήταν η πρώτη (αρχική) σας εντύπωση από την Ελλάδα; 

Τον Ιούλιο του 1967, μετά τις ανασκαφές στην Μοργκαντίνα (μια Ελληνιστική πόλη στην Κεντρική Σικελία), έφτασα στην Κέρκυρα για να ξεκινήσω την έρευνα για την διδακτορική διατριβή μου. Αφού επισκέφτηκα έναν αρχαιολογικό χώρο, διανυκτέρευσα στην Παλαιοκαστρίτσα –τότε ήταν ένα μικρό χωριό χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα. Βρήκα ένα δωμάτιο σε ένα ξενοδοχείο 4ης κατηγορίας χωρίς τζάμια στα παράθυρα αλλά δίπλα στη θάλασσα. Όταν έπεσε η νύχτα ήμουν πεινασμένος και χάρηκα ιδιαίτερα όταν είδα στα 50 μέτρα έναν άντρα να κρεμάει ένα φανάρι Κόλεμαν έξω από την είσοδο του κτηρίου του –ξεκάθαρα σημάδι ότι επρόκειτο για εστιατόριο/ ταβέρνα και μάλιστα ανοιχτό για τους πελάτες. Κατευθύνθηκα προς αυτόν και με νοήματα –δεν ήξερα καθόλου Ελληνικά– του έδωσα να καταλάβει πως πεινούσα. 

Έστρωσε ένα τραπέζι για μένα, έφερε τυρί, σαλάτα, ψωμί και κρασί και με άφησε να διαβάζω για τον Οδυσσέα που βρέθηκε στην παραλία από την Ναυσικά. Είκοσι λεπτά αργότερα πεινούσα ακόμα... Το είπα στον ιδιοκτήτη. Αυτός απάντησε λέγοντας «Υπομονή» και έφυγε. Δέκα λεπτά αργότερα του επανέλαβα πως πεινούσα και αυτός απάντησε πάλι «Υπομονή». Αναρωτήθηκα τι σήμαινε η λέξη –κάποιο είδος φαγητού; Οπότε του έδειξα το λεξικό μου –η λέξη «Υπομονή» ήταν η πρώτη λέξη που έμαθα στην Ελλάδα από Έλληνα. Τελικά ήρθε με τράβηξε από το μπράτσο και με οδήγησε στην ακτή όπου μου έδειξε ένα μικρό φως που ολοένα μεγάλωνε. Τότε κατάλαβα. Περιμέναμε υπομονετικά μέχρι να φτάσει η ψαρόβαρκά του. 

Όταν το σκάφος προσάραξε έσπρωξε το κεφάλι μου για να δω μέσα στη βάρκα και είπε «διάλεξε», που συμπέρανα τι σήμαινε. Ψάρια σπαρταρούσαν παντού αλλά σε μια γωνία πρόσεξα έναν αστακό. «Ωραία. Αστακό!». 

Πηγαίνοντας για ύπνο εκείνη τη νύχτα, σκεφτόμουν πως είχα δει υπέροχα αρχαία και είχα απολαύσει ένα νόστιμο δείπνο για 35 δραχμές στην παρέα Ελλήνων που ξεκάθαρα ήταν υπομονετικοί. Αισθάνθηκα μια τρομερή αίσθηση ταύτισης, μια αίσθηση που είχε δοκιμαστεί πολλές φορές στο παρελθόν αλλά δεν καταστράφηκε ποτέ. 

- Πόσο αυτή έχει αλλάξει μέχρι σήμερα (και σε ποιους τομείς); 

Η Ελλάδα που βρήκα στα τέλη της δεκαετίας του 60 ήταν σαν την Ιντιάνα που είχα μεγαλώσει 20 χρόνια πριν. Η Αρχαία Νεμέα για παράδειγμα, το 1973 είχε ακόμα σπίτια χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα και οι εσωτερικές τουαλέτες ήταν ελάχιστα γνωστές. Υπήρχε ένα αυτοκίνητο και 2 τηλεοράσεις στο χωριό, και μόνο ένα τηλέφωνο με καντράν, σαν του παππού μου. Σαφέστατα η υλιστική κουλτούρα και το οικονομικό επίπεδο της Ελληνικής κοινωνίας άλλαξε δραματικά και η συγκέντρωση πληθυσμού κυρίως στην Αθήνα προκάλεσε μεγάλη αλλαγή. Οι ευκαιρίες ήρθαν γρήγορα και κάποιες φορές αναρωτιέμαι αν είναι πλήρως κατανοητές. Νομίζω πως ειδικά οι Έλληνες που ζουν στις πόλεις έχουν χάσει την επαφή με τη γη. Και ακόμα δεν έχουν αντικαταστήσει την βασική ασφάλεια της αγροτικής ζωής με την κοινωνική ασφάλεια που μπορεί να προσφέρει η ζωή σε μεγαλούπολη. 

- Τι σας λένε οι φίλοι σας στην Αμερική όταν ετοιμάζεστε να γυρίσετε στην Ελλάδα; 

Παλιότερα αναρωτιόντουσαν αν ήμουν στα καλά μου. Αλλά μετά από 40 και πλέον χρόνια, ξέρουν ότι η ζωή μου είναι στην Ελλάδα. Για την ακρίβεια, η ερώτηση τώρα είναι τι λένε όταν γυρίζω στην Αμερική, αφού τον περισσότερο χρόνο βρίσκομαι στην Ελλάδα. Νομίζω ότι όχι μόνο δέχτηκαν τη «διαφορετικότητα» μου αλλά έχουν φτάσει στο σημείο να ανυπομονούν να με επισκεφτούν στην Νεμέα. 

- Ποιες είναι οι βασικές προϋποθέσεις (σε τι θα πρέπει να έχει προετοιμαστεί) για να μπορέσει ένας αλλοδαπός να ζήσει καλά στην Ελλάδα σήμερα; 

Υπομονή! 

- Τελικά, ποιος αρχαίος μύθος ταιριάζει στη σύγχρονη Ελλάδα; 

Ο μύθος του Σίσυφου*. 


* Ο Σίσυφος ήταν ιδρυτής και βασιλιάς της αρχαίας Εφύρας, που στη συνέχεια ονομάστηκε Κόρινθος. Ηταν ένας πολύ έξυπνος και πονηρός άνθρωπος. 
Σύμφωνα με το μύθο, όλα άρχισαν όταν ο Δίας αποπλάνησε την Αίγινα. Η Αίγινα ήταν κόρη του ποταμού και θεού Ασωπού. Ο Ασωπός ζήτησε από τον Σίσυφο να του πει τι γνωρίζει και αυτός συμφώνησε αφού ο Ασωπός για αντάλλαγμα του έταξε ότι μια πηγή με νερό θα αναβλύζει ασταμάτητα από την ακρόπολη της πόλης του. Ο Σίσυφος γνώριζε πολλά για την υπόθεση και τα είπε στον Ασωπό. Στη συνέχεια ο Ασωπός καταδίωξε τον Δία. Αφού ο Δίας γλίτωσε, αποφάσισε να τιμωρήσει τον Σίσυφο. Έτσι έστειλε τον Σίσυφο στον Άδη. Αλλά ο έξυπνος βασιλιάς κατάφερε όχι μόνο να του ξεφύγει αλλά και να φυλακίσει τον θεό του Κάτω Κόσμου. 

Αυτό όμως είχε μια τρομερή συνέπεια: εφόσον ο δέσμιος Άδης αδυνατούσε πλέον να πάρει τις ψυχές των θανάσιμα τραυματισμένων ανθρώπων και ζώων, ο κόσμος γέμιζε σιγά-σιγά από τραυματισμένα, ακρωτηριασμένα και ανήμπορα έμψυχα όντα. Οι θεοί αναστατώθηκαν. Την αποκατάσταση της τάξης ανέλαβε ο Άρης. Αφού πρώτα απελευθέρωσε τον Άδη από τα δεσμά του, υποχρέωσε τον Σίσυφο να επιστρέψει στον Κάτω Κόσμο. Για 2η φορά ο Σίσυφος προσπάθησε να ξεγελάσει τους Θεούς: Πριν φύγει είχε ζητήσει από τη γυναίκα του να μην του αποδώσει τις απαραίτητες τιμές. Έτσι, έπεισε τον Άδη να τον αφήσει να επιστρέψει στη ζωή, ώστε δήθεν να της παραπονεθεί. Όταν όμως επέστρεψε στη ζωή, αρνήθηκε να γυρίσει στον κάτω κόσμο. Μέχρι που ο Ερμής τον πήγε πάλι στον Κάτω Κόσμο με το ζόρι. 

Δύο φορές κατάφερε ο Σίσυφος να κοροϊδέψει τους Θεούς και αρκετές ακόμα να τους δυσαρεστήσε. Έτσι, μόλις τελικά έφτασε στον Κάτω Κόσμο, τον περίμενε μεγάλη τιμωρία. Καταδικάστηκε να κυλάει μια τεράστια στρογγυλή πέτρα μέχρι την κορυφή ενός λόφου και μόλις φτάνει στην κορυφή, η πέτρα να κατρακυλάει πάλι πίσω στη βάση του λόφου αναγκάζοντάς τον να αρχίσει το έργο του από την αρχή. Για πάντα. 

Οι Θεοί πίστευαν ότι αυτή ήταν μια τιμωρία τρομερή. Γιατί ποια τιμωρία μπορεί να είναι χειρότερη από το να αναγκάζεται κάποιος να επιτελεί για πάντα ένα τόσο ανέλπιδο και μάταιο έργο; 

Ο Αλμπέρ Καμύ, Γάλλος συγγραφέας και φιλόσοφος, έγραψε ένα δοκίμιο το 1942 με τίτλο «Ο μύθος του Σίσυφου». Στο έργο του αυτό, παρουσιάζει τον Σίσυφο ως τον υπέρτατο «παράλογο» ήρωα. Ο Σίσυφος συνειδητοποιεί την τιμωρία του, δεν κάνει μηχανικά την προσπάθειά του. Αλλιώς τι είδους τιμωρία θα ήταν αυτή, αν σε κάθε βήμα του, ο Σίσυφος είχε την ψευδαίσθηση ότι θα καταφέρει να πετύχει το σκοπό του; Αυτός είναι και ο λόγος που ο μύθος είναι τραγικός. Είναι όμως τραγικός μόνο τις στιγμές που ο Σίσυφος, προλετάριος των θεών, αδύναμος και επαναστάτης, συνειδητοποιεί την άθλια κατάστασή του. Αυτό είναι που σκέπτεται καθώς κατεβαίνει από το βουνό για να αρχίσει από την αρχή. Η διαύγειά του, που αποτελεί καταστατικό στοιχείο του βασανισμού του, αποτελεί ταυτόχρονα και το στέμμα της νίκης του. Δεν υπάρχει μοίρα που να μην μπορείς να την υπερβείς με τη βοήθεια της περιφρόνησης. Αυτά μας λέει ο Καμύ.

Πηγή Goodnews.gr