Γνωμοδότηση Ν.Σ.Κ. 1/2010
Εάν στην κατά το άρθρο 1 παρ. 1 και 2 του Ν.3282/2004 έννοια του οικογενειακού εισοδήματος του υποψήφιου για μετεγγραφή φοιτητή συνυπολογίζεται ή όχι το εισόδημα του διαζευγμένου γονέα, με τον οποίον δεν συνοικεί ο φοιτητής
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ
ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
Αριθμός Γνωμοδότησης 1/2010
ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ( Γ' ΤΜΗΜΑ)
Συνεδρίαση 4-1-2010
Σύνθεση Πρόεδρος: Θ. Θεοφανόπουλος, Αντιπρόεδρος Ν.Σ.Κ..
Νομικοί Σύμβουλοι: Η. Ψώνης, I. Διονυσόπουλος, Π. Βαρελάς, Π. Σπανός, Κ. Χαραλαμπίδης.
Εισηγητής: Παναγιώτης I. Σπανός, Νομικός Σύμβουλος
Αριθμός ερωτήματος: Αριθ. πρωτ. 40097 / 16-12-2009 έγγραφο ερώτημα του Πρύτανη του Ε.Μ.Π..
Περίληψη ερωτήματος: Εάν στην κατά το άρθρο 1 παρ. 1 και 2 του Ν.3282/2004 έννοια του οικογενειακού εισοδήματος του υποψήφιου για μετεγγραφή φοιτητή συνυπολογίζεται ή όχι το εισόδημα του διαζευγμένου γονέα, με τον οποίον δεν συνοικεί ο φοιτητής.
Επί του ερωτήματος αυτού, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (Γ' Τμήμα) γνωμοδότησε ως ακολούθως:
I.
Με το αρθρ. 1 παρ. 1 του Ν. 3282/2004 «Μετεγγραφές φοιτητών και
σπουδαστών εσωτερικού και άλλες διατάξεις» (Α' 208) ορίζεται ότι «Από το
ακαδημαϊκό έτος 2004-2005 δεν επιτρέπονται οι μετεγγραφές φοιτητών και
σπουδαστών εσωτερικού». Στον γενικό απαγορευτικό αυτόν κανόνα ο
νομοθέτης εισάγει εξαιρέσεις, με τις διατάξεις των περιπτώσεων α' - δ'
της ίδιας ως άνω παραγράφου 1, για λόγους κοινωνικούς και επιείκειας
προς ορισμένες κατηγορίες φοιτητών (γονείς
ή τέκνα πολυμελούς οικογένειας, θύματα τρομοκρατίας, ορφανών τέκνων
χαμηλού εισοδήματος, αθλητών με διακρίσεις). Επίσης, με την παρ. 2
του ίδιου άρθρου και νόμου εισάγεται περαιτέρω εξαίρεση με κριτήριο το
ύψος του οικογενειακού εισοδήματος του φοιτητή, ορίζεται δε μεταξύ άλλων
ότι: «Δικαίωμα υποβολής αίτησης για μετεγγραφή
έχουν επίσης από το ακαδημαϊκό έτος 2005-2006 τα τέκνα των γονέων των
οποίων ο μέσος όρος του συνολικού οικογενειακού εισοδήματος των τριών
τελευταίων οικονομικών ετών δεν υπερβαίνει το ποσό των τριάντα πέντε
χιλιάδων ευρώ......».
Με το τελευταίο εδάφιο της παρ. 3 του άρθρου 33 του Ν. 3794/2009 (Α 156 ) προστέθηκε, μετά το πρώτο εδάφιο της παρ. 2
του άρθρου 1 του Ν. 3282/2004, ως άνω, εδάφιο ως εξής: "Το εν λόγω ποσό
αναπροσαρμόζεται κατ' έτος με κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής
Παιδείας και θρησκευμάτων και Οικονομίας και Οικονομικών."Ήδη δε
εκδόθηκε η ΥΑ Φ.5/120703/Β3 /30.9-2.10.2009 (Β'2217), σύμφωνα με την
οποία: "Στις περιπτώσεις γ της παρ. 1 και της παρ. 2
του άρθρου 1 του Ν 3282/2004 για τις μετεγγραφές φοιτητών και
σπουδαστών εσωτερικού ακαδημαϊκού έτους 2009-2010, ο μέσος όρος του
συνολικού οικογενειακού εισοδήματος των τριών τελευταίων οικονομικών
ετών, αυξάνεται από €35.000,00 σε € 45.000,00."
Περαιτέρω, στην
παρ.3 του άρθρου μόνου της υπ' αριθμ. Φ5/129975/2004 απόφασης του
Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων (Β' 1687), η οποία εκδόθηκε κατ'
εξουσιοδότηση του άρθρου 1 του Ν. 3282/2004, ορίζεται ότι: «οι
δικαιούχοι μετεγγραφής της παρ.2
του αρθρ.1 του Ν.3282/2004 υποβάλλουν αντίστοιχα εκκαθαριστικά
σημειώματα της αρμόδιας ΔΥΟ των τριών (3) τελευταίων οικονομικών ετών,
από τα οποία προκύπτει ότι ο μέσος όρος του συνολικού οικογενειακού
εισοδήματος δεν υπερβαίνει το ποσό των τριάντα πέντε χιλιάδων ευρώ. Ως
ετήσιο οικογενειακό εισόδημα θεωρείται το συνολικό ετήσιο φορολογούμενο,
πραγματικό ή τεκμαρτό, καθώς και το απαλλασσόμενο ή φορολογούμενο με
ειδικό τρόπο εισόδημα όλων των φορολογούμενων μελών της οικογένειας του
υποψηφίου, από κάθε πηγή, είτε δηλώνεται χωριστά είτε από κοινού...».
II.
α. Από τις προαναφερόμενες διατάξεις συνδυαστικώς ερμηνευόμενες, σαφώς
συνάγεται ότι ο νομοθέτης, εισήγαγε, όπως προεκτέθηκε, ορισμένες
εξαιρέσεις στον γενικό απαγορευτικό κανόνα ως προς τις μετεγγραφές
φοιτητών, για λόγους κοινωνικούς αλλά και οικονομικούς, ορίζοντας - στην
τελευταία περίπτωση - ως κριτήριο το ύψος του συνολικού οικογενειακού
εισοδήματος των τριών τελευταίων οικονομικών ετών, προκειμένου ο
φοιτητής να μπορεί να επωφεληθεί του μέτρου. Ως ανώτατο δε όριο του
μέσου οικογενειακού εισοδήματος ήδη ορίζεται το ποσό των 45.000 ευρώ. Ο
νομοθέτης των άνω τυπικών νόμων δεν εξειδικεύει περαιτέρω την έννοια του
οικογενειακού εισοδήματος της άνω παρ. 2
και δεν διέλαβε καμία διάταξη σχετικά με τον τυχόν προσδιορισμό της
έννοιας «συνολικό οικογενειακό εισόδημα» σε περίπτωση διαζυγίου ή
διαστάσεως των γονέων του φοιτητή, ο οποίος εκ των πραγμάτων συνοικεί με
τον ένα γονέα (ενώ τέτοιον περαιτέρω προσδιορισμό έκανε με τη διάταξη
της παρ. 1του άρθρου 12 του Ν. 3577/2007 (Α' 130 ) στην περίπτωση του
ορφανού φοιτητή).
β. Ωστόσο, με την υπ' αριθμ. Φ5/129975/2004
απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, έγινε σχετική
εξειδίκευση, εφόσον ορίστηκε ότι ως ετήσιο οικογενειακό εισόδημα
θεωρείται το συνολικό ετήσιο φορολογούμενο, πραγματικό ή τεκμαρτό, καθώς
και το απαλλασσόμενο ή φορολογούμενο με ειδικό τρόπο εισόδημα όλων των
φορολογούμενων μελών της οικογένειας του υποψηφίου, από κάθε πηγή, είτε
δηλώνεται χωριστά είτε από κοινού. Εφόσον δε οικογένεια του φοιτητή
αποτελούν και οι δύο γονείς,
ανεξάρτητα με ποιον αυτός συνοικεί, είναι πρόδηλον ότι στο συνολικό
φορολογικό εισόδημα θα συνυπολογισθούν τα εισοδήματα και των δύο γονέων.
γ.
Εξάλλου, οι προαναφερθείσες ως άνω διατάξεις, οι οποίες εισάγουν
εξαιρετικό δίκαιο στον γενικό κανόνα της απαγόρευσης των μετεγγραφών
φοιτητών, είναι στενώς ερμηνευτέες και δεν επιτρέπουν διαφορετική
αντιμετώπιση στον υπολογισμό του συνολικού οικογενειακού εισοδήματος, με
το μη συνυπολογισμό του εισοδήματος του διαζευγμένου γονέα. Άλλωστε,
σύμφωνα και με τα άρθρα 1486 και 1493 του Αστικού Κώδικα συνδυαστικώς
ερμηνευόμενα, αμφότεροι οι γονείς
έχουν - ανάλογα με τα εισοδήματά τους - υποχρέωση διατροφής του τέκνου,
εφόσον τα εισοδήματα της περιουσίας του ή το προϊόν της εργασίας του
δεν αρκούν για τη διατροφή του, η οποία περιλαμβάνει όλα όσα είναι
αναγκαία για τη συντήρηση του δικαιούχου και επιπλέον τα έξοδα για την
ανατροφή και την εν γένει εκπαίδευσή του, εφόσον σπουδάζει, ενδεχομένως
δε και την επαγγελματική αποκατάστασή του.
δ. Υπό τα δεδομένα
αυτά, κατά τη γνώμη της πλειοψηφίας, η οποία απαρτίσθηκε από τον Πρόεδρο
του Γ' Τμήματος Αντιπρόεδρο του Ν.Σ.Κ. Θ. Θεοφανόπουλο και τους
Νομικούς Συμβούλους : I. Διονυσόπουλο, Π. Βαρελά, Π. Σπανό και Κ.
Χαραλαμπίδη, κατά την έννοια των προαναφερθεισών διατάξεων και για τον
εξυπηρετούμενο σκοπό της μετεγγραφής φοιτητών, ως οικογενειακό εισόδημα
νοείται το σύνολο των εισοδημάτων και των δύο γονέων του υποψηφίου
φοιτητή, ακόμα και σε περίπτωση διάζευξης αυτών και όχι μόνο του γονέα
με τον οποίο ο φοιτητής συνοικεί.
Κατά τη μειοψηφήσασα γνώμη του
Νομικού Συμβούλου Η. Ψώνη, η γονεϊκή υποχρέωση υπέρ των τέκνων που
σπουδάζουν εξακολουθεί να υφίσταται και μετά τη διάζευξη , υπό την
έννοια ότι αμφότεροι οι (διαζευγμένοι ) γονείς
υποχρεούνται να συνεισφέρουν ανάλογα με τα εισοδήματά τους υπέρ των
τέκνων, κατά συνέπεια και στην περίπτωση αίτησης μετεγγραφής φοιτητή για
την εξεύρεση του οικογενειακού εισοδήματος συνυπολογίζονται κατ' αρχήν
τα εισοδήματα και των δύο γονέων, εκτός αν από δημόσιο έγγραφο ( π.χ.
δικαστική απόφαση ) προκύπτει ότι αποκλειστικά υπόχρεος προς διατροφή
του υποψηφίου για μετεγγραφή φοιτητή είναι ο ένας από τους δύο γονείς, οπότε, στην περίπτωση αυτή, ως οικογενειακό εισόδημα λαμβάνεται υπόψη μόνο το εισόδημα του γονέα αυτού.
III.
Κατ' ακολουθία προς τα προεκτιθέμενα, το Γ Τμήμα του Ν.Σ.Κ. γνωμοδότησε
κατά πλειοψηφία ότι στην κατά το άρθρο 1 παρ. 1 και 2 του Ν. 3282/2004 έννοια του οικογενειακού εισοδήματος του υποψήφιου για μετεγγραφή φοιτητή συνυπολογίζεται και το εισόδημα του διαζευγμένου γονέα, με τον οποίον ο φοιτητής δεν συνοικεί.
Ο Εισηγητής
Παναγιώτης I. Σπανός,
Νομικός Σύμβουλος του Κράτους
ΘΕΩΡΗΘΗΚΕ Αθήνα, 11-1-2010
Ο Πρόεδρος του Τμήματος
Θεόδ. Θεοφανόπουλος
Αντιπρόεδρος Ν.Σ.Κ.