Με αφορμή δημοσιεύματα του Τύπου για το Νέο Λύκειο, διευκρινίζουμε τα εξής:

Το τελευταίο διάστημα «ρεπορτάζ» και πρωτοσέλιδα του Τύπου, που δεν απηχούν την πραγματικότητα, πουλάνε φύλλα σε βάρος της αγωνίας των μαθητών, της εκπαιδευτικής κοινότητας και των γονέων,  αναφορικά με τις αλλαγές στο Λύκειο.

Η πρόταση για το Νέο Λύκειο, για την οποία εργάζονται πολλοί και εντατικά, λαμβάνοντας υπ’ όψιν επιστημονικά και κοινωνικά κριτήρια, θα τεθεί με τον πλέον επίσημο τρόπο σε δημόσια διαβούλευση, όπως έχει επανειλημμένως ανακοινωθεί από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου στη Βουλή.

Από το Γραφείο Τύπου

 Ανοίγει ο δρόμος για την ισότιμη πρόσβαση στην αγορά εργασίας, ακόμα και στο δημόσιο τομέα, Ευρωπαίων πολιτών αλλά και αποφοίτων κολεγίων, τα οποία λειτουργούν στη χώρα μας ως παραρτήματα ευρωπαϊκών ΑΕΙ. Σύμφωνα με πληροφορίες της «ΗτΣ», πριν από λίγες ημέρες το νεοσύστατο Συμβούλιο Αναγνώρισης Επαγγελματικών Προσόντων (ΣΑΕΠ) άναψε το «πράσινο φως» για την αναγνώριση, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, επαγγελματικών δικαιωμάτων σε δεκάδες αποφοίτους κολεγίων -στην πλειονότητά τους οπτικοί και λογιστές- εφαρμόζοντας την περίφημη κοινοτική οδηγία 36 του 2005. Για το θέμα, άλλωστε, επισκέφθηκαν πρόσφατα το υπουργείο Παιδείας στελέχη της Κομισιόν ζητώντας επίσπευση των διαδικασιών, αλλά θέτοντας ακόμα και ζήτημα «α?οιβαίας ακαδη?αϊκής αναγνώρισης» των πτυχίων των κολεγίων στο μέλλον. Ένα θέμα το οποίο η Ελλάδα αρνείται να διαπραγματευτεί και ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει με δικαστικό «πόλεμο».

Ειδικότερα, σύμφωνα με πληροφορίες, από τον Οκτώβριο που το ΣΑΕΠ ξεκίνησε τη λειτουργία του έχουν υποβληθεί περίπου 800 αιτήσεις ενδιαφερομένων για αναγνώριση επαγγελματικών δικαιωμάτων που αντιστοιχούν σε πανεπιστημιακά πτυχία ή σε επαγγελματική εκπαίδευση. Σύμφωνα με πληροφορίες, θετικά αξιολογήθηκαν περίπου 500 υποψήφιοι εκ των οποίων οι 300 πληρούν όλες τις προϋποθέσεις και τα επαγγελματικά τους δικαιώματα αναγνωρίζονται «αυτόματα», ενώ οι υπόλοιποι 200 είναι απόφοιτοι κολεγίων και θα πρέπει είτε να συμπληρώσουν τους φακέλους τους με νέα έγγραφα είτε -οι περισσότεροι (περίπου οι 180)- να περάσουν και από δεύτερο «τεστ».

Το ΣΑΕΠ είπε «ναι υπό όρους» στην αναγνώριση των επαγγελματικών δικαιωμάτων τους, επιβάλλοντας αντισταθμιστικά μέτρα, όπως είναι η πραγματοποίηση πρακτικής άσκησης προσαρμογής ή η δοκιμασία επάρκειας (εξετάσεις). Σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα που ενσωματώνει στο εθνικό δίκαιο την οδηγία 36/05, αντισταθμιστικά μέτρα μπορούν να επιβληθούν σε περιπτώσεις που η διάρκεια εκπαίδευσης στο εξωτερικό είναι μικρότερη τουλάχιστον κατά 1 χρόνο από την απαιτούμενη στην Ελλάδα ή εφόσον οι τομείς γνώσεων διαφέρουν ουσιωδώς από εκείνους που καλύπτει ο απαιτούμενος στη χώρα μας τίτλος εκπαίδευσης. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι περισσότεροι από τους αποφοίτους κολεγίων που ζητούν αναγνώριση των επαγγελματικών τους δικαιωμάτων έχουν πτυχίο οπτικού, μια ειδικότητα ιδιαίτερα «ευαίσθητη» για τη χώρα μας η οποία έχει συρθεί στο ευρωπαϊκό δικαστήριο. Το ζήτημα αφορά τα πτυχία που εκδίδει το ιταλικό Περιφερειακό Ινστιτούτο Σπουδών Οπτικής και Οπτομετρίας του Vinci σε συνεργασία με ελληνικά κολέγια, πτυχία που αναγνωρίζονται μεν στην Ιταλία, όχι όμως και στη χώρα μας όπου απαιτείται πτυχίο ΤΕΙ.

Και νέες προσφυγές
Σε πρακτικό επίπεδο, η επαγγελματική αναγνώριση των κολεγίων σημαίνει ότι οι απόφοιτοί τους θα ?πορούν να εγγράφονται σε επι?ελητήρια και επαγγελ?ατικούς συλλόγους, αλλά και να συμμετέχουν σε διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ. Ακόμη, θα μπορούν να διεκδικήσουν αυξήσεις α?οιβών και προαγωγές στον ευρύτερο δη?όσιο, αλλά και στον ιδιωτικό το?έα, χρησι?οποιώντας τα πτυχία τους που ?έχρι τώρα δεν αναγνωρίζονταν. «Αγκάθι» αποτελούν τα πτυχία που δεν αφορούν σε νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα.

Πρόκειται, για παράδειγμα, για πτυχία Διοίκησης Επιχειρήσεων, Μάρκετινγκ ή Πληροφορικής που έχουν αποκτήσει οι περισσότεροι απόφοιτοι κολεγίων. Μπορούν ή όχι να διεκδικήσουν μια θέση πτυχιούχου ανώτατης σχολής στον ιδιωτικό ή τον δημόσιο τομέα ανεξαρτήτως ειδικότητας; «Για εμάς η απάντηση είναι προφανής αφού στην Ελλάδα ο αντίστοιχος απόφοιτος ελληνικού Πανεπιστημίου μπορεί να καταλάβει αυτή τη θέση» τονίζει στην «ΗτΣ» ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Κολεγίων κ. Κωνσταντίνος Καρκανιάς, προσθέτοντας πως -σε αντίθετη περίπτωση- η αντιπαράθεση θα λυθεί και πάλι στα δικαστήρια.

Έτσι, όπως εξηγεί ο κ. Καρκανιάς, «όταν με μια προκήρυξη μια εταιρεία ή οργανισμός ή το δημόσιο ζητά ένα πτυχιούχο Ανωτάτης Σχολής ανεξαρτήτως ειδικότητας ημεδαπής ή αλλοδαπής δεν είναι δυνατόν να παραπέμπει τους αποφοίτους κολεγίων για αναγνώριση στο ΔΟΑΤΑΠ.

Αν πάλι αυτοί ζητήσουν αναγνώριση από το ΣΑΕΠ δεν είναι δυνατόν αυτό να τους την αρνηθεί με δικαιολογία, ότι «η κτήση πτυχίου ανωτάτης σχολής» δεν είναι νομοθετικά κατοχυρωμένο επάγγελμα γιατί με βάση και το γράμμα και το πνεύμα των Ευρωπαϊκών Οδηγιών και του Π.Δ. 38/2010 είναι».

Επίσης, όπως προσθέτει, «δεν είναι δυνατόν να μην δέχονται εταιρείες ή οργανισμοί ή το δημόσιο να αναγνωρίσουν σε αποφοίτους μας με ευρωπαϊκά πανεπιστημιακά πτυχία το δικαίωμα σε επιδόματα ή προαγωγές, τα οποία σχετίζονται με την κτήση των πτυχίων ανωτάτης εκπαίδευσης, γιατί σε αυτές τις περιπτώσεις έχουμε ρύθμιση της άσκησης επαγγελματικής δραστηριότητας που συνιστά νομοθετικά κατοχυρωμένο επάγγελμα σύμφωνα και με το Π.Δ. 38/2010 (άρθρο 3, παρ. 1) και της Οδηγίας 36/2005 και των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου».

Ποια επαγγέλματα αναγνωρίζονται
Τις αποφάσεις για το ποιοι πληρούν τις αναγκαίες προϋποθέσεις για να εργαστούν στη χώρα μας θα παίρνει το ΣΑΕΠ

Η Ευρωπαϊκή Οδηγία 36/2005 και το αντίστοιχο ελληνικό Π.Δ. 38/2010 καλύπτουν μια τεράστια «γκάμα» επαγγελμάτων -από μηχανικούς, ιατρούς, νομικούς, αρχιτέκτονες μέχρι κατασκευαστές οργάνων, οπλοποιούς αλλά και τον... Πολωνό υδραυλικό. Ειδικότερα, αναγνωρίζονται τρεις κατηγορίες επαγγελμάτων:

Επαγγέλματα που αντιστοιχούν σε πανεπιστημικά πτυχία και τυγχάνουν αυτόματης αναγνώρισης, όπως γιατροί, νοσηλευτές, οδοντίατροι, κτηνίατροι, μαίες, φαρμακοποιοί, αρχιτέκτονες.
Επαγγέλματα για τα οποία δεν απαιτούνται πανεπιστημιακές σπουδές, όπως φυσικοθεραπευτές, οπτικοί, διαιτολόγοι, λογοθεραπευτές, οδοντοτεχνίτες, βοηθοί φαρμακείου κ.ά.
Επαγγέλματα τα οποία αντιστοιχούν σε πανεπιστημιακή εκπαίδευση και των οποίων η άσκηση με νομοθετικές ή κανονιστικές διατάξεις περιορίζονται σ΄ αυτούς που έχουν συγκεκριμένη εκπαίδευση και εμπειρία.
Για την επόμενη 3ετία, τις αποφάσεις για το ποιοι πληρούν τις αναγκαίες προϋποθέσεις για να εργαστούν στη χώρα μας θα παίρνει το ΣΑΕΠ το οποίο, αφού θα ελέγχει τους φακέλους των ενδιαφερομένων και εφόσον κρίνει ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις, θα δίνει την έγκρισή του για την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων.

Όμως σε περίπτωση που κατά τον έλεγχο διαπιστώσει ότι υπάρχει ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στα επαγγελματικά προσόντα του υποψηφίου και στην απαιτούμενη εκπαίδευση στη χώρα μας, το ΣΑΕΠ μπορεί να ζητήσει από τον υποψήφιο να αποδείξει ότι κατέχει τις απαιτούμενες γνώσεις και ικανότητες, κυρίως μέσα από δοκιμασία επάρκειας.

Από 1/1/2013 το τοπίο θα αλλάξει και πάλι, καθώς «το πάνω χέρι» στη διαδικασία αναγνώρισης των επαγγελματικών δικαιωμάτων θα πάρουν οι επαγγελματικές οργανώσεις κάθε κλάδου που είναι οργανωμένες ως ΝΠΔΔ (π.χ. συλλόγους ιατρικούς, φαρμακευτικούς, δικηγορικούς, επιμελητήρια τεχνικά, κ.ά).

Της Χαράς Καλημέρη

Kομμένη και ραμμένη» στα μέτρα του μνημονίου θα είναι και η μεταρρύθμιση για το «νέο λύκειο» που έρχεται τον Φεβρουάριο προς συζήτηση στη Βουλή, καθώς η χρηματοδότησή της εξαρτάται αποκλειστικά από αυτό.

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Εθνους της Κυριακής», από τα τρία σχέδια της αναμόρφωσης του λυκείου που έχουν παραδοθεί στην υπουργό Παιδείας, αυτό που τελικά θα προχωρήσει είναι αυτό... που κοστίζει λιγότερο!

Αυτήν τη στιγμή οι αρμόδιες επιτροπές του υπουργείου μελετούν, πρώτον: ανά σενάριο, πόσοι εκπαιδευτικοί θα χρειαστούν για την υλοποίηση ενός εκάστου, και δεύτερον: με βάση συγκεκριμένο κόστος υλοποίησης, εάν η τελική πρόταση θα μπορεί να εφαρμοσθεί ολοκληρωτικά και με τον ίδιο τρόπο από το Κολωνάκι μέχρι και το Καστελόριζο. Το «νέο λύκειο» θα βασιστεί στο τρίπτυχο λίγα μαθήματα, δραστικός περιορισμός της γενικής παιδείας και εξειδίκευση ανά κύκλο μαθημάτων. Το καινούργιο σχολείο ξεκινά από την Α' Λυκείου του Σεπτεμβρίου 2011 με ένα μικρό εύρος αλλαγών στα προγράμματα σπουδών, ενώ η τελική πρόταση του «νέου λυκείου» θα δοκιμαστεί πιλοτικά την ίδια περίοδο σε 150 σχολεία ανά τη χώρα.

Το σίγουρο είναι ότι οδεύουμε σε μια ιδιαίτερα αναβαθμισμένη και ισχυρή Γ' Λυκείου, με κύκλους μαθημάτων από τους οποίους θα επιλέγουν οι μαθητές τον κύκλο που θα τους οδηγήσει στη σχολή της αρεσκείας τους. Το ένα από τα τρία σχέδια, που προέβλεπε πανελλαδικές εξετάσεις στη Β' Λυκείου, εγκαταλείφθηκε οριστικά, καθώς ο αυξημένος αριθμός πανελλαδικών ανεβάζει στα ύψη το κόστος του νέου συστήματος!

Το Εθνικό Απολυτήριο.
Οι μαθητές του λυκείου θα πρέπει να πιάνουν τουλάχιστον τη βάση σε όλα τα μαθήματα γενικής παιδείας και επιλογής της Γ' Λυκείου για να μπορούν στη συνέχεια να αποκτούν το Εθνικό Απολυτήριο.

Το Εθνικό Απολυτήριο, με κύκλους μαθημάτων όμως αυτήν τη φορά, επανέρχεται πανηγυρικά στο προσκήνιο και πάλι, 15 χρόνια μετά την πρώτη ανακοίνωσή του. Με προσαρμογές που δεν θα ξεπεράσουν το 20 με 40% του παλαιού σχεδίου, το Εθνικό Απολυτήριο, που θα έχει ισχύ «baccalaureate», έρχεται από το 2013-2014 να αντικαταστήσει το υφιστάμενο πλαίσιο εισαγωγής σε ΑΕΙ-ΤΕΙ.

Η εισαγωγή θα ακολουθεί το αμερικανικό πρότυπο, που τους θέλει όλους όσοι το επιθυμούν μέσα στα ανώτατα ιδρύματα, στη δικαιοδοσία των οποίων θα περνά... το τελικό κοσκίνισμα!

Βασική Ακαδημαϊκή Μονάδα θα είναι η Σχολή, που θα απονέμει και τα πτυχία με βάση προγράμματα σπουδών. Τα τμήματα θα υφίστανται ως διοικητικές μονάδες συγκεκριμένων επιστημονικών πεδίων. Η εισαγωγή των φοιτητών θα γίνεται σε σχολές, με βάση συντελεστές που θα θέτουν οι ίδιες για το μάθημα που θεωρούν προαπαιτούμενο.

Η κατανομή των φοιτητών στα προγράμματα σπουδών θα γίνεται ύστερα από το τέλος του α' ακαδημαϊκού έτους, ανάλογα με την επίδοση και τις προτιμήσεις τους, χωρίς να αποκλείεται και η αλλαγή προγράμματος σπουδών σε επόμενα έτη. Η διάρκεια των σπουδών θα καθορίζεται με βάση τις διδακτικές μονάδες (σύστημα ECTS) και όχι τα έτη σπουδών. Θα προωθηθεί παράλληλα και αλλαγή του σημερινού συστήματος εξεταστικών περιόδων, που έχει μετατρέψει το πανεπιστήμιο σε εξεταστικό κέντρο.

Η βασική φιλοσοφία του εγχειρήματος στηρίζεται στο αναβαθμισμένο λύκειο:

Κάθε νέος που θα παίρνει το Εθνικό Απολυτήριο θα μπορεί να εισάγεται σε ΑΕΙ ή ΤΕΙ. Θα υπάρχει εγγυημένο ποσό από το κράτος, το οποίο θα κατευθύνεται στο δημόσιο Ιδρυμα που θα τον δέχεται. Τα πανεπιστήμια θα χρηματοδοτούνται ανάλογα με τον αριθμό των φοιτητών που θα δέχονται. Ο προκαθορισμένος δε από το κράτος αριθμός εισακτέων θα καταργηθεί.

Στόχοι
Το χρονοδιάγραμμα ανά τάξη

Στην Α' Λυκείου, στόχος θα είναι η εξοικείωση των μαθητών με το σύστημα των υποχρεωτικών και επιλεγομένων μαθημάτων. Τα υποχρεωτικά μαθήματα θα είναι από 7 μέχρι 9 και τα επιλεγόμενα 3 ή 4.

Στη B΄ και Γ΄ Λυκείου μειώνονται συνολικά τα μαθήματα (9), αυξάνονται τα επιλεγόμενα μαθήματα (6) σε σχέση με τα υποχρεωτικά (3) και επιδιώκεται η εμβάθυνση στα γνωστικά αντικείμενα. Η Γ΄ λυκείου θα έχει ένα ιδιαίτερα «σφιχτό πρόγραμμα» μαθημάτων, με λίγα μαθήματα, περιορισμένη ύλη και φοβερή εξειδίκευση.

Στο νέο Λύκειο παρέχονται, ιδιαίτερα στη Β΄ και Γ΄ Λυκείου, μαθήματα σε βασικό και υψηλό επίπεδο ώστε ο μαθητής να έχει τη δυνατότητα της επιλογής εκείνων των γνωστικών αντικειμένων που τον ενδιαφέρουν και θέλει να σπουδάσει σε μεγαλύτερο βάθος.

ΒΙΒΙΑΝ ΜΠΕΝΕΚΟΥ

 ΕΘΝΟΣ,

Τρίτη αναβολή παίρνουν οι αλλαγές στο Λύκειο , σύμφωνα με απόφαση που ελήφθη σε κυβερνητικό επίπεδο, προκειμένου να δοθεί προτεραιότητα στην ψήφιση , από τη Βουλή τον Φεβρουάριο,δύο  νομοσχεδίων.

Πρόκειται για:

1.το νέο νόμο για τα ΑΕΙ , που αφορά το νέο τρόπο διοίκησης των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ

2. τη συγχώνευση οργανισμών και υπηρεσιών της Περιφερειακής και Κεντρικής Διοίκησης του υπ. Παιδείας.

Πάντως η Επιτροπή  υπό την προεδρία του Γενικού Γραμματέα του υπ. Παιδείας Β. Κουλαιδή ο οποίος αντικατέστησε την παραιτηθείσα Γ.Γ. Θ Δραγώνα και με την νέα συμμετοχή του καθηγητή  Αλ. Δημαρά, θα συνεχίσει τις συνεδριάσεις μετά τις γιορτές , προκειμένου να παραδώσει στην υπουργό Παιδείας το κείμενο της πρότασης.

 Η κ. Διαμαντοπούλου , σύμφωνα με πληροφορίες μας δεν προτιθεται να κάνει τις όποιες ανακοινώσεις πριν το Φεβρουάριο.

 Η ίδια Επιτροπή αποτελούμενη από Λυκειάρχες δημοσίων και ιδιωτικών σχολείων ,  και με τη συμμετοχή αυτή τη φορά του καθηγητή Αλέξη Δημαρά ήδη έχει ετοιμάσει ένα πρώτο κείμενο , πάνω στο οποίο δουλεύει.

 Αρδην ανατροπή του τοπίου της αγοράς σε ευρύ φάσμα υπηρεσιών ιδιωτικής εκπαίδευσης (από φροντιστήρια μέχρι σχολές χορού, δραματικές και κολέγια) στην Ελλάδα οδηγούν οι πιέσεις της Επιτροπής για πλήρη απελευθέρωση ή, όπως το λένε οι ίδιοι, «άρση περιορισμών».
Οι βασικές οδηγίες για το σχεδιασμό του νέου (μη) πλαισίου στο οποίο δραστηριοποίεται πλήθος επαγγελματιών θα μπορούσαν να συνοψιστούν στο τρίπτυχο: όχι στο προκαθορισμένο ύψος διδάκτρων - όχι στις δεσμεύσεις ιδιοκτητών - όχι στους γεωγραφικούς περιορισμούς.

Με άλλα λόγια, θα μπορεί όποιος θέλει να ανοίξει όποια σχολή θέλει όπου θέλει και να ζητάει ό,τι θέλει. Και από εκεί και ύστερα, όποιος αντέξει. Εκτός κι αν ενσκήψουν οι «μεγάλοι» επιχειρηματίες που θα εξαφανίσουν τους «μικρούς», όπως προβλέπεται σε πολλούς άλλους χώρους.

Επιπλέον δε, υποδεικνύεται και η ύπαρξη δυνατότητας να έρθει πολίτης άλλης ευρωπαϊκής χώρας για να πράξει, επίσης, ό,τι θέλει με ευκολία.

Είχαν λάθος ενημέρωση

Σύμφωνα με πληροφορίες, το υπουργείο Παιδείας παραμονές Χριστουγέννων προσπαθούσε να βγάλει άκρη και να ενημερώσει με ακρίβεια την Επιτροπή που είχε ζητήσει λεπτομέρειες σχετικά με τα δεδομένα της αγοράς σε έναν κύκλο επιχειρηματικό που περιελάμβανε από φροντιστήρια γενικής εκπαίδευσης και ξένων γλωσσών μέχρι όλη την άτυπη μεταδευτεροβάθμια, δηλαδή ΙΕΚ, Εργαστήρια Ελευθέρων Σπουδών και κολέγια.

Ειδικά γι' αυτά όμως, σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πληροφορίες, η Επιτροπή εμφανίστηκε λάθος ενημερωμένη, αφού ζητούσε να μάθει γιατί υπάρχει και ποια είναι η αναγκαιότητα του προκαθορισμένου ύψους διδάκτρων.

Φυσικά δεν υπάρχει τέτοιο πλαίσιο σ' αυτό το χώρο και το υπουργείο έπρεπε να εξηγήσει ότι είναι ήδη ελεύθερη αυτή η αγορά.

Το τραγελαφικό; Ηθελαν να σιγουρευτούν γι' αυτά που... ήξεραν και έτσι πριν απαντήσουν, άρχισαν τα τηλεφωνήματα σε επιχειρηματίες του χώρου ώστε να βεβαιωθούν ότι πράγματι έτσι έχει η κατάσταση και ότι σε καμία υποκατηγορία επιχειρήσεων δεν υπάρχει κάποιος κανόνας, κάποια συμφωνία. Για την ιστορία, μέχρι το 2002 υπήρχε ετήσιος έλεγχος αυξήσεων των διδάκτρων. Καταργήθηκε επί Σημίτη· ισχύει πλέον μόνο για τα ιδιωτικά σχολεία.

Ελεύθερη «δράση»

Σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πληροφορίες, για το νέο τοπίο, το οποίο και αποκάλυψαν με λεπτομερή ρεπορτάζ η «Κ.Ε.» (24-25/12) και η «Ε» (27/12), οι υποδείξεις (άλλως πιέσεις, άλλως εντολές) για την άρση των λοιπών περιορισμών αφορούν κυρίως τις καλλιτεχνικές σχολές (μουσικές, δραματικές, χορού κ.ά.).

Μία η βασική ιδέα: ελεύθερη επιχειρηματική δράση. Ητοι, ιδιοκτησία χωρίς προϋποθέσεις. Ζητείται να αρθούν όλοι οι περιορισμοί ίδρυσης τέτοιων σχολών, όπως η ύπαρξη πτυχίου δραματικής σχολής για να ανοίξει κάποιος τέτοια σχολή.

Οποιος θέλει μπορεί να ανοίξει ό,τι και όσες σχολές θέλει, όπου θέλει. Το προσωπικό να είναι κατάλληλο... Επιπλέον, τονίζεται η δυνατότητα της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών όχι μόνο εντός της χώρας αλλά και διασυνοριακώς.

Δηλαδή, κάποιος ξένος καλλιτέχνης μπορεί να έρθει και να ανοίξει τη δική του επιχείρηση ή να παρέχει για σύντομο χρονικό διάστημα τις υπηρεσίες του ή να το κάνει συστηματικά και να μην παιδεύεται.

Με άλλα λόγια, υποδεικνύεται ο ορισμός της ελεύθερης αγοράς όπου δεν εφαρμόζεται.